Prezydent Bronisław Komorowski na wystawie o Janie Karskim. Fot. PAP/J. Turczyk
Wystawę "Jan Karski - świadek wolności" otwarto w środę w Centrum Icchaka Rabina w Tel Awiwie. Karski wierzył, że można przeciwstawić się złu - podkreślił kończący wizytę w Izraelu prezydent Bronisław Komorowski.
Prezydent Komorowski zaznaczył, że Karski odważył się "zstąpić do samego dna piekła, do warszawskiego getta. (...) Odważył się zajrzeć w same czeluście piekła, do obozu koncentracyjnego". "Jestem pewien, że przeżył straszliwy szok i miał to przykre uczucie dramatycznej bezradności w obliczu rozmiaru zła" - podkreślił prezydent. Jak mówił, Karski "zrobił już swoje", a współcześni stoją w obliczu kolejnych wyzwań "związanych z koniecznością zajęcia stanowiska w obliczu trudnych i kontrowersyjnych pytań".
Nawiązując do faktu, że wystawa została otwarta w Centrum Icchaka Rabina, polski prezydent podkreślił, iż obaj oni "zrobili wszystko, co mogli, by nie być bezradnymi".
Rabin był premierem Izraela od 1992 roku. W 1993 roku doprowadził do podpisania pierwszego układu pokojowego Izraela z Palestyńczykami. W 1994 r. został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla wraz z przywódcą Palestyńczyków Jaserem Arafatem i b. premierem Izraela, późniejszym prezydentem Szimonem Peresem. W 1995 r. został zamordowany przez żydowskiego fanatyka.
Bronisław Komorowski zaznaczył, że Karski odważył się "zstąpić do samego dna piekła, do warszawskiego getta. (...) Odważył się zajrzeć w same czeluście piekła, do obozu koncentracyjnego". "Jestem pewien, że przeżył straszliwy szok i miał to przykre uczucie dramatycznej bezradności w obliczu rozmiaru zła" - podkreślił prezydent.
Jeden ze współorganizatorów wystawy Elroy Knebel podkreślił, że gdy poznał historię misji Karskiego, uznał, iż ważne jest, by ta wystawa została także pokazana w Izraelu w języku hebrajskim. "Po to, by dzieło jego wielkiej humanitarnej misji było łatwiej dostępne dla obywateli Izraela" - powiedział.
"Był prorokiem przyjaźni między narodem polskim i żydowskim, a wystawa jest rezultatem tej przyjaźni" - zaznaczył Knebel.
Wystawa "Jan Karski - świadek wolności" przypomina w zdjęciach całe życie Karskiego, począwszy od dzieciństwa w Łodzi, przez studia we Lwowie, działalność podczas II wojny światowej i jego najważniejszą misję - przekazanie informacji o Holokauście. Wspomniana jest także żona Karskiego, tancerka i choreografka Pola Nireńska-Nirensztajn.
Hebrajska wersja wystawy została opracowana i wyprodukowana przez Instytut Polski w Tel Avivie. Opiera się na oryginalnej wersji polskiej autorstwa Muzeum Historii Polski. Wystawie hebrajskiej towarzyszy także katalog w języku hebrajskim wydany przez Instytut Polski.
Wykorzystując kontakty z miejscowymi szkołami i instytucjami edukacyjnymi (w tym instytucjami zajmującymi się pamięcią historyczną i martyrologią), Instytut Polski w Tel Avivie opracował plan miejsc, do których ta wystawa trafi na przestrzeni 2014 roku.
Grupa nauczycieli izraelskich i polskich, w ramach projektu prowadzonego przez Małopolskie Towarzystwo Oświatowe wraz ze szkołą partnerską z Hakfar Hayarkon z Izraela, przetłumaczyła pakiet edukacyjny MHP o Janie Karskim z myślą o przybliżeniu izraelskiej młodzieży jego postaci oraz Polskiego Państwa Podziemnego. Pakiet edukacyjny zostanie wydany przez Instytut Polski.
Wystawa „Jan Karski. Niedokończona misja”, jest częścią programu prowadzonego przez Muzeum Historii Polski. Hebrajska wersja, jest piątą wersją językową wystawy, po polskiej, angielskiej, włoskiej i rosyjskiej. Jeszcze w 2013 roku planowane są odsłony wystawy w wersji francuskiej w Brukseli oraz francusko-angielskiej w Ottawie.
Karski był emisariuszem władz Państwa Podziemnego, świadkiem Holokaustu. Jesienią 1942 roku w Wielkiej Brytanii i USA zdawał relację jako świadek eksterminacji Żydów. W lipcu 1943 roku został przyjęty przez ówczesnego prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta.
Karski apelował o ratowanie Żydów do przedstawicieli najwyższych władz alianckich. Został odznaczony izraelskim tytułem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata, a część jego raportu o zagładzie Żydów znajduje się w Yad Vashem. W 2009 roku na Uniwersytecie Tel Awiwu Bronisław Komorowski jako marszałek Sejmu odsłonił pomnik "ławeczkę" Jana Karskiego.
Ostatnim punktem trzydniowej wizyty Komorowskiego w Izraelu było spotkanie ze środowiskami polsko-żydowskimi w Tel Awiwie, podczas którego wręczył odznaczenia państwowe osobom zasłużonym dla wzmacniania relacji między dwoma narodami.
z Tel Awiwu Agnieszka Szymańska (PAP)
ajg/ az/ mc/ jbr/
