Wincenty Witos. Fot. PAP
Nikt nie ma wątpliwości, że Wincenty Witos, wybitny polski polityk, lider polskiego ruchu ludowego, ma wielkie zasługi dla ojczyzny - mówił w sobotę w Spale prezydent Bronisław Komorowski podczas uroczystości przekazania insygniów Orderu Orła Białego rodzinie Witosa. Prezydent wręczył insygnia prawnukowi Witosa, Markowi Steindelowi. Uroczystość odbyła się przed mszą św. w Kaplicy Polowej AK podczas Dożynek Prezydenckich.
Prezydent podkreślił, że są takie chwile i sytuacje, w których trzeba z pewnym wstydem wykonywać działania, które przywracają nam wszystkim przekonanie, że za dobre uczynki dla ojczyzny są tylko nagrody, a za przewinienia - kary.
Wincenty Witos był jednym z pierwszych kawalerów Orderu Orła Białego w okresie międzywojennym. Utracił go w 1932 r. na mocy wyroku w tzw. procesie brzeskim. W październiku 1939 r., dekretem prezydenta Rzeczpospolitej na uchodźstwie Władysława Raczkiewicza, amnestionowano go wraz z innymi skazanymi w tym procesie.
"Jest mi z jednej strony niesłychanie miło, a z drugiej strony gdzieś czuję skurcz serca, że tu, w Spale, przy okazji dożynek, które są z natury swojej świętem radości, świętem dobrych plonów, jakiś rachunek historii mogę i powinienem jako prezydent wolnej Polski wyrównać. Czuję się szalenie wyróżniony, że mogę podziękować wszystkim, także rodzinie Wincentego Witosa, za tę wspaniałą postać, która do dzisiejszego dnia oddziałuje na naszą wyobraźnię, inspiruje nasze dzisiejsze działania, szczególnie w szeroko pojętym nurcie ludowym w Polsce" - mówił prezydent.
Jego zdaniem, wyrównanie takich rachunków historycznych powinno wszystkich skłaniać do tego, żeby pozostawać samemu wiernym zasadzie, że "zasługi dla ojczyzny nie podlegają ocenom partyjnym, ocenom politycznym". "Że jeśli ojczyzna docenia, to potem nikt nie ma prawa tej wielkości uszczuplać, choćby nawet przez, wydawałoby się, jakieś niesłychanie małostkowe odebranie insygniów wielkiego, pięknego, polskiego orderu, jakim jest Order Orła Białego, przyznawany tylko najlepszym synom ojczyzny" - podkreślił.
Bronisław Komorowski zaznaczył, że przekazanie tych insygniów to jest także przestroga dla nas wszystkich. "Żeby zachować pewien dystans w kwestiach bieżącej walki politycznej, bo ojczyzna nagradza za zasługi i powinna nagradzać w ten sposób, że potem już nikt tego nie kwestionuje. Ojczyzna zawsze ma rację" - zaznaczył prezydent.
Wincenty Witos był jednym z pierwszych kawalerów tego orderu w okresie międzywojennym. Utracił go w 1932 roku na mocy wyroku w tzw. procesie brzeskim. W październiku 1939 r., dekretem prezydenta Rzeczpospolitej na uchodźstwie Władysława Raczkiewicza, amnestionowano go wraz z innymi skazanymi w tym procesie. Odznaczenie formalnie mu przywrócono, ale fizycznie nigdy go nie odzyskał. Policja zarekwirowała bowiem order podczas jednej z rewizji w jego domu. Prezydent Bronisław Komorowski zdecydował o przekazaniu rodzinie Witosa należnych mu insygniów.
Wincenty Witos - rolnik, działacz społeczny, samorządowiec i polityk związany z ruchem ludowym - urodził się 27 stycznia 1874 r. w Wierzchosławicach koło Tarnowa. Ukończył szkołę elementarną w rodzinnej wsi. W latach 1908-31 pełnił funkcję wójta Wierzchosławic. Od 1908 r. był posłem Sejmu Krajowego we Lwowie, a w latach 1911-18 - posłem w Radzie Państwa w Wiedniu. Był członkiem władz powiatowych i okręgowych chłopskich organizacji społeczno-gospodarczych.
Od 1895 r. należał do Stronnictwa Ludowego (od 1903 r. Polskiego Stronnictwa Ludowego), a od 1913 r. do Polskiego Stronnictwa Ludowego-Piast.
Podczas I wojny był zwolennikiem utworzenia niepodległego państwa z ziem wszystkich zaborów. W 1918 r. przewodniczył Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie, został także prezesem PSL-Piast. W 1919 r. został wybrany do Sejmu Ustawodawczego, gdzie przewodniczył Klubowi Parlamentarnemu PSL-Piast.
Trzykrotny premier (1920-21, 1923 i 1926). Jeden z przywódców Centrolewu. Po utworzeniu Stronnictwa Ludowego (1931 r.) prezes Rady Naczelnej i Zarządu Okręgowego w Małopolsce. W 1930 r. aresztowany z przyczyn politycznych i uwięziony w Brześciu nad Bugiem, został skazany na 1,5 roku więzienia. W 1933 r. wyemigrował do Czechosłowacji. Do kraju powrócił w marcu 1939 r. We wrześniu 1939 r. aresztowany przez Niemców, odmówił współpracy przy próbach powołania kolaboracyjnego rządu. W 1941 r. powrócił do Wierzchosławic pozostając do końca okupacji niemieckiej w areszcie domowym. W 1945 r. prezydium Krajowej Rady Narodowej uczyniło go wiceprezydentem bez jego wiedzy i zgody. Od sierpnia 1945 r. był prezesem PSL, pozostawał w opozycji wobec władz komunistycznych.
Zmarł 31 października 1945 r. w Krakowie. Pochowano go w kaplicy rodzinnej na cmentarzu w Wierzchosławicach. Witos był autorem m.in. "Wyboru pism i artykułów", trzytomowych "Moich wspomnień" oraz "Mojej tułaczki". (PAP)
szu/ hes/
