Prezydent Andrzej Duda. Fot. PAP/L. Szymański
Zorganizowany i przeprowadzony przez III Rzeszę Niemiecką Holokaust Żydów był planową eksterminacją, nie mającą precedensu w całych dziejach ludzkości - napisał prezydent Andrzej Duda w liście związanym z 75. rocznicą rozpoczęcia likwidacji getta w Białymstoku.
Wspomniał w nim nie tylko o eksterminacji białostockich Żydów, przeprowadzonej przez hitlerowców w czasie II wojny światowej, ale także o wcześniejszej, kilkuwiekowej historii tej społeczności w mieście, w tym o języku esperanto wymyślonym przez urodzonego w Białymstoku Ludwika Zamenhofa.
W poniedziałek minęła 75. rocznica początku likwidacji tamtejszego getta. 5 lutego 1943 roku wcześnie rano rozpoczęto wyłapywanie osób wytypowanych do wywózki do obozu zagłady w Treblince. Według historyków, w ciągu ośmiu dni hitlerowcy wywieźli wtedy ok. 10-12 tys. osób, a 2 tys. Żydów zamordowali na miejscu.
W Białymstoku odbyły się uroczystości upamiętniające ofiary tych wydarzeń. Ok. stu osób zgromadziło się na zakończenie tych obchodów przy pomniku bohaterów powstania w getcie. Odczytywano tam nazwiska ofiar, składano wieńce i kwiaty. Wieniec w imieniu prezydenta RP złożył przedstawiciel Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku.
75 lat temu Niemcy rozpoczęli akcję likwidacyjną getta białostockiego
W liście skierowanym do organizatorów i uczestników tych obchodów, opublikowanym w poniedziałek na oficjalnej stronie internetowej swego urzędu, prezydent Andrzej Duda przypomniał, że akcja hitlerowców z lutego 1943 roku pochłonęła przeszło 10 tys. ofiar, zamordowanych na miejscu lub wywiezionych do Treblinki. "Tak rozpoczął się przedostatni akt zagłady społeczności żydowskiej tego miasta, która dopełniła się pół roku później, po powstaniu sierpniowym i likwidacji getta" - dodał prezydent.
"Wobec ogromu zbrodni, bezwzględności i okrucieństwa, jakich dopuścili się niemieccy naziści, stajemy również dzisiaj – po 75 latach – bezradni i do głębi wstrząśnięci. Nikt nie jest w stanie pojąć, jak ludzie ludziom mogli zgotować tak straszliwy los. Zorganizowany i przeprowadzony przez III Rzeszę Niemiecką Holokaust Żydów był planową eksterminacją, nie mającą precedensu w całych dziejach ludzkości" - podkreślił Andrzej Duda.
"Musimy o tym zawsze pamiętać. Musimy wsłuchiwać się w tę przestrogę płynącą z przeszłości, aby nic podobnego nigdy więcej nie mogło się wydarzyć" - dodał. Zwrócił przy tym uwagę, że konieczna jest pamięć o trzech wiekach wcześniejszej historii społeczności żydowskiej w Białymstoku, gdzie - jak to ujął - "przez stulecia kwitło życie religijne, gospodarcze, kulturalne i społeczne Żydów polskich".
"Tu dzięki ich wytrwałej pracy rozwinął się nowoczesny przemysł. Tu działało sto synagog i miejsc modlitwy. Tu pisali książki literaci i uczeni, tworzyli artyści. Tu tysiące wiernych wznosiły prośby do Boga o pomyślność i zdrowie" - napisał prezydent.
Wspomniał w liście również o urodzonym w Białymstoku Ludwiku Zamenhofie - twórcy esperanto. "Języka, który miał łączyć i pomagać w komunikowaniu się, umacniając braterstwo i solidarność ludzi różnych narodowości – tak jak miało to miejsce przez stulecia na ziemi Polin, którą zamieszkiwały wspólnie nasze narody i która była dla Żydów gościnnym, bezpiecznym domem" - napisał w liście Andrzej Duda.
"Niechaj pamięć o ofiarach Zagłady będzie dla nas, współczesnych, zobowiązaniem do strzeżenia prawdy o tym, co wydarzyło się tutaj przed 75 laty. I niech inspiruje nas do działania w imię naszych wspólnych wartości: polsko-żydowskiego braterstwa i solidarności, które niemieccy okupanci, kierowani obłędną ideologią rasistowską, chcieli na zawsze unicestwić" - zakończył swój list prezydent.(PAP)
autor: Robert Fiłończuk
rof/ agz/
