Prof. Tadeusz Wolsza. Fot. PAP/R. Guz
Książka "To, co widziałem, przekracza swą grozą najśmielsze fantazje" prof. Tadeusza Wolszy, w której opisał losy Polaków wizytujących Katyń w 1943 roku, zwyciężyła w konkursie Fundacji im. Janusza Kurtyki. Wśród jej tematów jest sprawa kłamstwa katyńskiego.
Wyniki konkursu, którego ideą jest m.in. upowszechnianie w kraju i za granicą wiedzy o historii i dziedzictwie Polski, podano we wtorek w siedzibie IPN w Warszawie. Książka prof. Tadeusza Wolszy zostanie przetłumaczona na język angielski i wydana w Stanach Zjednoczonych.
"Wydaje się, że o zbrodni katyńskiej już wszystko wiadomo, jednak ta książka podnosi sprawy, o których wprawdzie historycy pisali, ale wciąż wiele rzeczy nie zostało wyjaśnionych. Dotykają one m.in. kwestii walki o prawdę o zbrodni katyńskiej" - powiedział po ogłoszeniu wyników konkursu prof. Tadeusz Wolsza.
"Wydaje się, że o zbrodni katyńskiej już wszystko wiadomo, jednak ta książka podnosi sprawy, o których wprawdzie historycy pisali, ale wciąż wiele rzeczy nie zostało wyjaśnionych. Dotykają one m.in. kwestii walki o prawdę o zbrodni katyńskiej" - powiedział po ogłoszeniu wyników konkursu prof. Wolsza.
Książka "+To, co widziałem, przekracza swą grozą najśmielsze fantazje+. Wojenne i powojenne losy Polaków wizytujących Katyń w 1943 r.", którą wydał m.in. Instytut Historii PAN, przedstawia biografie ponad 50 Polaków, którzy w 1943 r. wyjechali na miejsce sowieckiej zbrodni. Byli to pisarze, naukowcy, fotografowie, dziennikarze, lekarze, pracownicy PCK, robotnicy zakładów przemysłowych, polscy oficerowie w niemieckiej niewoli, krewni ofiar. Po powrocie byli narażeni na różnego rodzaju niemieckie szykany. Po wojnie natomiast stanowili zagrożenie dla komunistów w Polsce i Związku Sowieckim.
Historyk zwrócił uwagę, że jego książka mocno porusza sprawę Katynia na forum międzynarodowym. Przypomniał m.in. rolę Komisji Kongresu USA do zbadania zbrodni katyńskiej, która w latach 1951-1952 działała pod przewodnictwem Raya J. Maddena i jednoznacznie przypisała ZSRS odpowiedzialność za mord. Profesor Wolsza poruszył w swojej pracy również losy obcokrajowców i uczestników ekshumacji w Lesie Katyńskim, które Niemcy zamierzali wykorzystać propagandowo w rozbijaniu antyhitlerowskiego sojuszu. Wśród świadków byli m.in. amerykańscy oficerowie - kpt. Donald B. Stewart oraz ppłk John H. Van Vliet jr.
Komisja konkursowa Fundacji im. Janusza Kurtyki miała za zadanie wyłonić pracę z zakresu nauk humanistycznych, społecznych lub prawnych, której problematyka wiązała się w tym roku z tematem pt. "Przestrzeń między dwoma totalitaryzmami – dramat społeczeństwa i państwa polskiego w XX w.".
"Książka przygotowana przez Tadeusza Wolszę była bardzo potrzebna. Tak z punktu widzenia potrzeb krajowego, jak i w większym jeszcze stopniu, zagranicznego czytelnika. Głównie dlatego, że dotyczy kwestii w najnowszych dziejach Polski fundamentalnej - kłamstwa katyńskiego, a ujmując rzecz precyzyjniej jego konsekwencji" - podkreślił prof. Włodzimierz Suleja, który przygotował recenzję publikacji. "Monografia Tadeusza Wolszy to znakomita pozycja opisująca poczynania, nie tylko propagandowej natury, które w interesie komunistycznej władzy kłamstwo katyńskie miały uwiarygadniać" - dodał historyk.
Krzysztof Szwagrzyk - wiceprezes IPN, przewodniczący Rady Programowej Fundacji im. Janusza Kurtyki ocenił, że praca prof. Wolszy spełniła wszystkie wymagane kryteria konkursu. "Chcieliśmy wybrać pracę spośród prac naukowych, które się w Polsce w ostatnich latach ukazały, która porusza istotne z naszego polskiego punktu widzenia sprawy historyczne, które zostały w sposób atrakcyjny przedstawione, aby przeciętny odbiorca zachodniego rynku czytelniczego np. Amerykanin czy Anglik, nie posiadający nawet podstawowej wiedzy historycznej mógł się z tą naszą historią zapoznać" - mówił.
Prof. Suleja zaznaczył też, że jednym z walorów nagrodzonej książki jest to, że udało się w niej zgromadzić najbardziej do tej pory kompletną listę świadków - Polaków, którzy jeszcze podczas wojny wizytowali miejsce katyńskiej zbrodni.
Wiceprezes IPN Krzysztof Szwagrzyk, który pełni funkcję przewodniczącego Rady Programowej Fundacji im. Janusza Kurtyki ocenił, że praca Tadeusza Wolszy spełniła wszystkie wymagane kryteria konkursu. "Chcieliśmy wybrać pracę spośród prac naukowych, które się w Polsce w ostatnich latach ukazały, która porusza istotne z naszego polskiego punktu widzenia sprawy historyczne, które zostały w sposób atrakcyjny przedstawione, aby przeciętny odbiorca zachodniego rynku czytelniczego np. Amerykanin czy Anglik, nie posiadający nawet podstawowej wiedzy historycznej mógł się z tą naszą historią zapoznać" - mówił Szwagrzyk.
Do konkursu zgłoszono 30 prac. W finałowej części konkursu znalazły się prace: Mariusza Bechty "Pogrom czy odwet? Akcja zbrojna Zrzeszenia +Wolność i Niezawisłość+ w Parczewie 5 lutego 1946 r.", Lecha Kowalskiego "Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego a Żołnierze Wyklęci. Walka z podziemiem antykomunistycznym w latach 1944-1956", Kazimierza Krajewskiego "Na straconych posterunkach. Armia Krajowa na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej 1939-1945" oraz Mieczysława Nurka "Gorycz zwycięstwa. Los Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie po II wojnie światowej", która otrzymała wyróżnienie.
Idea konkursu związana jest z misją Fundacji im. Janusza Kurtyki. Obejmuje ona - jak tłumaczył prezes fundacji Paweł Kurtyka - upowszechnianie w kraju i za granicą wiedzy dotyczącej historii i dziedzictwa Rzeczypospolitej, promowanie rodzimych osiągnięć badawczych w dziedzinie nauk humanistycznych, społecznych i prawnych oraz wspieranie i współkształtowanie polskiej polityki historycznej w kraju i za granicą.
Patronem medialnym konkursu jest portal historyczny www.dzieje.pl. (PAP)
nno/ agz/
