Robert Kostro: Rok Karskiego szansą na promocję Polski i dorobku emisariusza

24 kwietnia 2014 r. mija 100. rocznica urodzin Jana Karskiego - bohaterskiego emisariusza Polskiego Państwa Podziemnego, który usiłował poinformować świat o Holokauście. Zgodnie z uchwałą sejmową przyjętą przez posłów, rok 2014 jest obchodzony w Polsce jako Rok Jana Karskiego.

„Dla Muzeum Historii Polski ustanowienie 2014 r. Rokiem Jana Karskiego jest bardzo dobrą wiadomością. Zabiegaliśmy o to już od 2010 r., kiedy uruchomiliśmy program +Jan Karski - Niedokończona misja+ - przypomina w rozmowie z PAP Kostro. Jak podkreśla, przyszłoroczne obchody Roku Karskiego „to szansa na promocję Polski i dorobku emisariusza na całym świecie”.

W ramach programu "Jan Karski - niedokończona misja" działa m.in. serwis www.jankarski.org. Pod adresem www.karski.muzhp.pl muzeum udostępniło również pakiet edukacyjny "Jan Karski i jego czasy", a na platformie Google Cultural Institute - e-wystawę "Jan Karski. Bohater ludzkości".

„Dla Muzeum Historii Polski ustanowienie 2014 r. Rokiem Jana Karskiego jest bardzo dobrą wiadomością. Zabiegaliśmy o to już od 2010 r., kiedy uruchomiliśmy program +Jan Karski - Niedokończona misja+ - przypomina w rozmowie z PAP Kostro. Jak podkreśla, przyszłoroczne obchody Roku Karskiego „to szansa na promocję Polski i dorobku emisariusza na całym świecie”.

Dyrektor MHP zwraca uwagę, że dzięki uruchomieniu wirtualnej ekspozycji o życiu i działalności Karskiego na Google Cultural Institute, jego losy mogą poznać osoby z różnych zakątków świata. „Ta wystawa jest czynna 24 godziny na dobę, przez siedem dni w tygodniu. Jest tłumaczona na wiele języków, m.in. możną ją wirtualnie zwiedzić w języku koreańskim czy chińskim. Wiele osób z całego świata korzysta z tego materiału” – tłumaczy Kostro.

Ponadto MHP zorganizowało wystawę "Jan Karski. Człowiek wolności", prezentowaną m.in. w Warszawie i we Wrocławiu oraz - w wersji anglojęzycznej - w siedzibie ONZ w Nowym Jorku.

MHP aktywnie uczestniczyło także w kampanii na rzecz pośmiertnego (Karski zmarł 13 lipca 2000 r.) uhonorowania polskiego emisariusza Medalem Wolności, najwyższym cywilnym odznaczeniem amerykańskim. Karski został nim uhonorowany w 2012 r. przez prezydenta USA Baracka Obamę.

Odnosząc się do recepcji myśli Karskiego na świecie Kostro podkreślił, że postać bohaterskiego kuriera ma kilka wymiarów. „Po pierwsze wymiar ludzki – Karski był człowiekiem o krystalicznej uczciwości i wielkiej odwadze; to także ważna postać ze względów edukacyjnych – losy Karskiego wiele mówią o stosunkach polsko-żydowskich w czasie wojny, o tragedii Holokaustu. Mówiąc o Karskim możemy także opowiadać o działalności Polskiego Państwa Podziemnego” – tłumaczy dyrektor MHP.

Jak dodaje, mechanizm jego funkcjonowania Karski opisał w książce „Tajne Państwo” wydanej w 1944 r. w USA („Story of a Secret State”), z której wyłania się m.in. obraz ciężkiego losu Polaków w czasie niemieckiej okupacji. „Ta wiedza wielu ludziom w Polsce i na Zachodzie otwiera oczy” – zaznacza Kostro.

W jego opinii, choć Karskiemu, mimo prób, nie udało się doprowadzić do podjęcia przez przywódców Zachodu zdecydowanych kroków przeciwdziałających Holokaustowi, to jego misja jest warta nie tylko zapamiętania, ale i kontynuowania.

Z dyrektorem MHP zgadza się Ewa Wierzyńska, koordynatorka programu "Jan Karski - niedokończona misja". „Chcemy aby misja Karskiego była kontynuowana (...) dlatego rozpowszechniamy przesłanie płynące z jego działalności” – powiedziała PAP Wierzyńska dodając, że głównym celem działań MHP związanych z osobą Karskiego jest uświadomienie Polaków i cudzoziemców o znaczeniu działań polskiego kuriera dla zrozumienia historii II wojny światowej.

„Przesłanie Jana Karskiego można rozumieć wielorako, m.in. jako przekazywanie idei, że człowiek nie może stać obojętnie wobec zła, a także jako lekcję wychowania (...). Poprzez opowiadanie o nim MHP uważa, że przekazuje nie tylko bardzo ważną lekcję historię, ale także postawy obywatelskiej – postawy młodych ludzi wobec świata” – tłumaczy Wierzyńska.

Aby popularyzować dziedzictwo Karskiego – wyjaśnia – w przyszłym roku muzeum przygotuje wiele wydarzeń poświęconych emisariuszowi. Wśród inicjatyw, które odbędą się w Polsce, są m.in. Dni Karskiego – inicjatywa adresowana do lokalnych społeczności, w ramach której pokazywana będzie wystawa i filmy o kurierze, odbędą się warsztaty edukacyjne. Muzeum planuje także publikację nowego wydania „Tajnego państwa” Karskiego.

„Przesłanie Jana Karskiego można rozumieć wielorako, m.in. jako przekazywanie idei, że człowiek nie może stać obojętnie wobec zła, a także jako lekcję wychowania (...). Poprzez opowiadanie o nim MHP uważa, że przekazuje nie tylko bardzo ważną lekcję historię, ale także postawy obywatelskiej – postawy młodych ludzi wobec świata” – tłumaczy Ewa Wierzyńska, koordynatorka programu "Jan Karski - niedokończona misja".

Poszerzeniu wiedzy o kurierze Polskiego Państwa Podziemnego służyć będą również konferencje naukowe w Warszawie, Brukseli, Paryżu, Berlinie, Rzymie, Waszyngtonie i Chicago poświęcone m.in. recepcji myśli Karskiego, znaczeniu jego misji na Zachód, a także odpowiedzialności społeczności międzynarodowej za bezpieczeństwo ludności cywilnej w czasie konfliktów zbrojnych. Sesje zorganizuje wspólnie z MHP Fundacja Edukacyjna Jana Karskiego, działająca w Polsce i w USA.

„Mamy zamiar docierać coraz głębiej do systemu edukacji o Holokauście. Chcemy to robić z konkretnymi materiałami, które pozwalają na opowiedzenie historii Jana Karskiego w bardziej pełny sposób niż to do tej pory było robione” – zwraca uwagę Wierzyńska.

Jak tłumaczy, w wątkach narracji o Holokauście w USA Karski pojawia przede wszystkim jako postać, która w pojedynkę chciała zatrzymać Zagładę Żydów; nie podkreśla się faktu, że działał on w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego. „Nie był samotnym bojownikiem o sprawiedliwość, był przedstawicielem polskich władz – to jest bardzo mało znane w Ameryce. Tam stawia się za wzór postawę człowieka, który sprzeciwił się złu. Dla nas cała otoczka wokół Karskiego jest jednak ważna, gdyż tylko wtedy można zrozumieć rolę Polski w II wojnie światowej. W przeciwnym wypadku, Polska pozostaje miejscem, gdzie tylko dokonał się Holokaust, a – jak wiemy – nie jest to pełny obraz wojny” – wyjaśnia Wierzyńska.

Wyraziła nadzieję, że w Roku Karskiego przesłanie emisariusza trafi do jak największej ilości osób, a „polski bohater stanie się wspólną własnością całego świata”.

W uchwale ustanawiającej rok 2014 Rokiem Jana Karskiego napisano, że przyszłoroczny jubileusz 100-lecia urodzin emisariusza „stanowi okazję do oddania hołdu jednemu z najwybitniejszych Polaków XX wieku, bohaterowi II wojny światowej, Sprawiedliwemu Wśród Narodów Świata, obywatelowi Stanów Zjednoczonych, Honorowemu Obywatelowi Państwa Izrael, często dziś określanemu jako +człowiek, który chciał powstrzymać Holokaust+".

Posłowie przypomnieli, że pełniąc rolę emisariusza Polskiego Państwa Podziemnego Karski dostarczył w 1942 r. przywódcom i rządom państw alianckich udokumentowany raport o tragicznej sytuacji i planowej eksterminacji Żydów prowadzonej przez niemieckich okupantów. W raporcie znajdowała się także prezentacja Polskiego Państwa Podziemnego oraz jego unikatowego charakteru w skali okupowanej Europy.

"Świadectwo życia, misji i dzieła uczyniło profesora Karskiego wybitną postacią w skali międzynarodowej, a bogate dziedzictwo, jakie pozostawił posiada wymiar ponadczasowy, będąc moralnym drogowskazem dla przyszłych pokoleń" – podkreślono w uchwale. (PAP)

wmk/ ls/