Główna ceremonia obchodów 77. rocznicy pierwszego transportu Polaków do niemieckiego obozu Auschwitz, odbędzie się 14 czerwca w budynku tzw. Lagerhaus – podało we wtorek Muzeum Auschwitz.
W obiekcie, który podczas wojny wykorzystywany był przez Niemców jako magazyn, w nieodległej przyszłości powiat oświęcimski stworzyć ma Muzeum Sprawiedliwych spod Auschwitz, placówkę upamiętniającą mieszkańców Oświęcimia i okolicy, którzy nieśli pomoc więźniom obozu.
Deportacja 14 czerwca 1940 r. 728 polskich więźniów politycznych uważana jest za moment, w którym rozpoczął działalność obóz Auschwitz. Data ta obchodzona jest w Polsce jako Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady.
Uroczystości rocznicowe zainauguruje złożenie kwiatów i zapalenie zniczy przed Ścianą Straceń na dziedzińcu bloku 11. W tym miejscu Niemcy rozstrzelali wiele tysięcy osób, głównie Polaków. Kwiaty zostaną złożenie także przed tablicą upamiętniającą przybycie pierwszego transportu do Auschwitz, umieszczoną na ścianie budynku Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Witolda Pileckiego, położonym ok. 150 m od byłego obozu. W jego podziemiach esesmani umieścili więźniów z pierwszego transportu, gdyż obóz nie był bowiem jeszcze gotowy na ich przyjęcie.
Główna ceremonia rozpocznie się w południe i potrwa kilkadziesiąt minut. Po niej biskup bielsko-żywiecki Roman Pindel odprawi mszę św. we franciszkańskim Centrum św. Maksymiliana w podoświęcimskich Harmężach. Uczestnicy zwiedzą znajdującą się w podziemiach świątyni monumentalną ekspozycję „Klisze Pamięci. Labirynty”, która poświęcona jest obozowym doświadczeniom jej autora – nieżyjącego już byłego więźnia Auschwitz z pierwszego transportu, artysty plastyka Mariana Kołodzieja.
Muzeum Auschwitz poinformowało, że z okazji rocznicy pierwszej deportacji Polaków przed głównym wejściem do placówki udostępniona zostanie wystawa plenerowa „Od 14.VI znajduję się w obozie koncentracyjnym Auschwitz”. Ukazana na niej będzie pozyskana przez Muzeum kolekcja listów obozowych więźnia pierwszego transportu Tadeusza Korczowskiego.
W przeddzień głównych uroczystości wydarzenia sprzed 77 lat zostaną upamiętnione przy pomniku pamięci I transportu więźniów w Tarnowie.
14 czerwca 1940 r. do KL Auschwitz dotarł pierwszy transport 728 polskich więźniów politycznych. Wśród deportowanych byli m.in. żołnierze kampanii wrześniowej, którzy usiłowali przedrzeć się na Węgry, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci.
Spośród więźniów z pierwszego transportu wojnę przeżyło 239. Obecnie prawdopodobnie żyje pięciu z nich: Kazimierz Albin, Zbigniew Tryczyński, Zygmunt Sobolewski, Stanisław Szpunar i Stanisław Zając. W obozie zginęło 272 więźniów z pierwszego transportu. Los pozostałych nie jest znany.
W Auschwitz Niemcy uwięzili ok. 150 tys. Polaków. Połowa z nich tam zginęła, a wielu kolejnych straciło życie po przeniesieniu do innych obozów.
W pierwszym okresie istnienia obozu więzieni byli głównie Polacy, dla których go założono. W połowie 1942 r. ich liczba zrównała się z Żydami. Od 1943 r. więźniowie żydowscy stanowili większość. W KL Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln. osób, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości. Obóz został oswobodzony 27 stycznia 1945 r. przez Armię Czerwoną.
Budynek Lagerhaus został wzniesiony przed 1916 r. dla potrzeb piekarni. Od 1924 r. był magazynem surowca Zakładu Polskiego Monopolu Tytoniowego. W latach 1940-44, jako tzw. Lagerhaus, służył jako magazyn kaszy, mąki i cukru dla obozowej załogi SS. Po wojnie należał do Okręgowego Przedsiębiorstwa Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego Państwowych Zakładów Zbożowych w Krakowie. Przez wiele lat był opuszczony i popadał w ruinę.
Obecnie należy do Skarbu Państwa. Kilka lat temu przeprowadzono w nim prace zabezpieczające i wzmacniające konstrukcję budynku. Wykonane zostały też m.in. izolacja fundamentów oraz nowa konstrukcja dachu wraz z poszyciem. (PAP)
szf/ pat/
