Ściana Straceń na terenie b. niemieckiego obozu Auschwitz I. Fot. PAP/J. Ochoński
Msza św. we franciszkańskim Centrum św. Maksymiliana w podoświęcimskich Harmężach zainauguruje 14 czerwca rano oficjalne uroczystości 78. rocznicy pierwszej deportacji polskich więźniów, które przypadają tego dnia – poinformowało we wtorek Muzeum Auschwitz.
14 czerwca obchodzony jest w Polsce jako Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady.
„Uczestnicy uroczystości w hołdzie ofiarom złożą również kwiaty pod Ścianą Straceń na dziedzińcu bloku 11 w byłym niemieckim obozie Auschwitz oraz pod tablicą na budynku Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. rtm. Witolda Pileckiego, która upamiętnia przybycie pierwszego transportu” – poinformował rzecznik Muzeum Auschwitz Bartosz Bartyzel.
Przed Ścianą Straceń Niemcy rozstrzelali wiele tysięcy osób, niemal wyłącznie Polaków. Szkoła mieści się w budynku, w którego podziemiach 14 czerwca 1940 r. Niemcy umieścili polskich więźniów po przywiezieniu. Obóz nie był bowiem jeszcze gotowy na przyjęcie pierwszych więźniów.
Elementem uroczystości rocznicowych będzie także otwarcie nowej ekspozycji na parterze bloku 11, która przybliży historię obozowego ruchu oporu, jego rozwój od pierwszych grup polskich, które się z biegiem czasu jednoczyły, po organizowanie się więźniów innych narodowości.
Po porannej mszy św. uczestnicy zwiedzą również znajdującą się w podziemiach harmężańskiej świątyni monumentalną ekspozycję „Klisze pamięci. Labirynty” Mariana Kołodzieja. Składa się ona z ponad 200 kompozycji rysunkowych oraz elementów dodatkowych, jak prycze, drewniane sylwety, krzyż z desek. Prace przedstawiają wizję gehenny obozowej w niemieckim obozie Auschwitz, a jednocześnie uwypuklają heroiczne zwycięstwo odniesione tam przez polskiego franciszkanina, św. Maksymiliana Kolbego, który oddał życie za współwięźnia Franciszka Gajowniczka.
Marian Kołodziej był plastykiem i scenografem. Po wybuchu wojny próbował przedostać się do polskiego wojska we Francji. Został aresztowany przez gestapo. Niemcy deportowali go pierwszym transportem do Auschwitz. Do 1945 r. był więziony także w Gross-Rosen, Buchenwaldzie, Sachsenhausen i Mauthausen-Gusen.
14 czerwca 1940 r. do KL Auschwitz z więzienia w Tarnowie dotarł pierwszy transport 728 polskich więźniów politycznych. Wśród deportowanych byli m.in. żołnierze kampanii wrześniowej, którzy usiłowali przedrzeć się na Węgry, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci. Spośród nich wojnę przeżyło 239. Pozostali zginęli w obozie lub ich dalszy los nie jest znany. Obecnie żyje jeden – Kazimierz Albin.
W Auschwitz Niemcy uwięzili ogółem ok. 150 tys. Polaków. Połowa z nich tam zginęła, a wielu kolejnych po przeniesieniu do innych obozów.
W pierwszym okresie istnienia obozu więzieni byli głównie Polacy, dla których Niemcy go założyli. W połowie 1942 r. ich liczba zrównała się z Żydami. Od 1943 r. liczba więźniów żydowskich stanowiła już większość. W KL Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 miliona osób, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości. Obóz Auschwitz został wyzwolony 27 stycznia 1945 r. przez Armię Czerwoną.
Organizatorami oficjalnych uroczystości oprócz Muzeum są m.in. lokalne samorządy, krakowski oddział IPN, fundacje i stowarzyszenia zajmujące się kultywowaniem pamięci o ofiarach, diecezja bielsko-żywiecka, franciszkanie, oświęcimskie Centrum Żydowskie i stowarzyszenie Romów. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ itm/
