ŚDM: pielgrzymi poznają historię niemieckiego getta i obozu dla polskich dzieci w Łodzi

"Razem ze wspólnotą Chemin Neuf - organizatorem festiwalu +Paradise in the City+ - na najbliższe dni zaplanowaliśmy dla ok. 600 osób szereg spotkań, których głównym punktem będzie zwiedzanie Stacji Radegast oraz wędrówka szlakiem dawnego obozu hitlerowskiego dla dzieci przy ul. Przemysłowej. Z myślą o pielgrzymach z całego świata przygotowaliśmy także dwie wystawy w języku angielskim - w Stacji Radegast +Auschwitz - fabryka śmierci+ oraz w siedzibie Muzeum przy ul. Gdańskiej - ekspozycję poświęconą 1050 rocznicy chrztu Polski" - poinformował PAP Przemysław Stępień z Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.

Będący obecnie oddziałem Muzeum Memoriał Radegast to dawna stacja kolejowa, z której odprawiano transporty więźniów Litzmannstadt Getto do obozów zagłady.

Niemcy utworzyli getto w Łodzi w lutym 1940 r. Było ono drugim co do wielkości w Polsce - po warszawskim, i najdłużej istniejącym gettem na ziemiach polskich. Początkowo zamknęli w nim 160 tys. osób. Później trafiło do niego wielu żydowskich intelektualistów z Czech, Niemiec, Austrii i Luksemburga oraz 5 tys. Romów z Austrii. Łącznie zamknięto w nim ok. 220 tys. osób.

Przez pięć lat z głodu i wyczerpania zmarło prawie 45 tys. osób. W styczniu 1942 r. rozpoczęły się masowe deportacje mieszkańców getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem, gdzie zamordowano w sumie 70 tys. osób. Najtragiczniejszym momentem tych deportacji był okres Wielkiej Szpery - akcji wywożenia do obozu osób nieprzydatnych do pracy - dzieci poniżej 10 lat, osób starszych i chorych. Według różnych źródeł, z Litzmannstadt Getto ocalało jedynie 7-13 tys. osób.

Pielgrzymi zapoznają się także z historią hitlerowskiego obozu dla dzieci przy ul. Przemysłowej. Swoją wędrówkę rozpoczną na wybudowanym po wojnie - w miejscu dawnego getta - osiedlu, przy Pomniku Martyrologii Dzieci, nazywanym też Pomnikiem Pękniętego Serca.

"Z dawnego obozu, który znajdował się na terenie getta, pozostały nieliczne zabudowania, m.in. dom komendanta czy kilka kamienic, gdzie znajdowały się tzw. blokhausy dla chłopców. Aby dać wyobrażenie o tym, jak wyglądało to miejsce w okresie okupacji, odwiedzimy ze zwiedzającymi mieszczącą się w pobliżu Szkołę Podstawową im. Bohaterskich Dzieci Łodzi, w której znajduje się makieta obozu i wystawa zdjęć oraz relacji byłych więźniów" - podkreślił przewodnik Grzegorz Wróbel z Memoriału Stacja Radegast.

Utworzony w 1942 r. obóz, ulokowany na terenie getta, przeznaczony był dla dzieci i młodzieży polskiej od 6 do 16 roku życia. Z relacji świadków, zebranych przez Ośrodek "Karta" wynika, że więźniami były także młodsze, nawet kilkumiesięczne dzieci. Do obozu można było trafić m.in. za drobne kradzieże, handel, jazdę tramwajami bez biletu, żebranie. Umieszczano w nim także dzieci pochodzące z rodzin, które odmówiły podpisania volkslisty, czy też osób zesłanych do obozów lub więzień, a także młodzież podejrzaną o uczestnictwo w ruchu oporu.

"Przy ul. Spornej znajdował się punkt, w którym badano dzieci pod względem rasowym. Te, które odpowiadały wymaganiom, wysyłano do kolejnego obozu w Kaliszu, a stamtąd w głąb Rzeszy, gdzie były oddawane do adopcji i poddawane germanizacji" - wyjaśnił Wróbel.

Dzieci przetrzymywane były w prymitywnych warunkach, pracowały przy remontach i budowie baraków oraz wykonywały prace na potrzeby obozu i wojska wyrabiając m.in. kosze wiklinowe na amunicję i chlebaki.

Przez ponad trzy lata przez obóz przewinęło się kilkanaście tysięcy dzieci, które były regularnie bite, głodzone i surowo karane za najmniejsze przewinienia. Z powodu złych warunków i chorób śmiertelność w obozie była bardzo wysoka; z tego powodu nazywa się go "Małym Oświęcimiem".

Dokładna liczba więźniów nie jest znana, ponieważ władze obozowe celowo fałszowały ewidencję, zaniżały liczby i przyczyny zgonów. Obóz istniał do końca okupacji niemieckiej w Łodzi, czyli do 19 stycznia 1945 r. Wówczas w obozie przebywało ponad 800 małoletnich więźniów. (PAP)

agm/ bap/ zan/