Siedem nominacji do Nagrody POLIN 2019

W tym roku po raz piąty zostanie wręczona Nagroda POLIN, przyznawana przez Muzeum Historii Żydów Polskich osobom, organizacjom lub instytucjom aktywnie działającym na rzecz ochrony pamięci o historii polskich Żydów.

"W całej Polsce jest wielu ludzi, którzy działają na rzecz zachowania dziedzictwa polskich Żydów. Poprzez Nagrodę POLIN chcemy wyrazić uznanie i wdzięczność za ich pracę. Zależy nam, by pokazać, jak ważne i potrzebne jest to, co robią, bo to właśnie dzięki nim odradza się pamięć o historii polskich Żydów. To oni realnie przyczyniają się do wzajemnego szacunku i zrozumienia między Polakami i Żydami" - powiedział przewodniczący Rady Muzeum i Sądu Konkursowego Nagrody POLIN Marian Turski.

Spośród blisko 80 zgłoszeń z całej Polski kapituła konkursu wyłoniła siedmiu finalistów. Ogłoszenie laureata 5. edycji konkursu nastąpi 3 grudnia podczas uroczystej gali w Muzeum POLIN.

Nominację uzyskała Natalia Bartczak (Wińsko, woj. dolnośląskie), która od 16 lat jest społeczną opiekunką cmentarza żydowskiego w Wińsku. Zaczęła się zajmować tym miejscem, kiedy skończyła 13 lat. Podczas studiów archeologicznych obroniła pracę magisterską pt. "Cmentarz żydowski w Wińsku, pow. Wołów", która stała się podstawą dla gminy Wińsko do aplikowania o środki unijne na rewitalizację cmentarza. Bartczak była konsultantką tłumacza książki Rity Steinhardt – Botwinick, co przyczyniło się do wydania publikacji pt. "Wińsko 1933-1946" w języku polskim, powstania filmu "Maleństwo na górce" i wystawy plenerowej starych fotografii o niemiecko-żydowsko-polskiej historii Wińska. Obecnie bierze udział w zdjęciach do niemiecko – amerykańskiej produkcji filmowej "Auf wiedersehen in Winzig" jako bohaterka i konsultantka.

Kolejną nominację, dla dwuosobowego zespołu, otrzymały Dorota Budzińska i Jolanta Konstańczuk z Dąbrowy Białostockiej (woj. podlaskie), które wspólnie pracują w Społecznym Muzeum Białegostoku i regionu. Budzińska, nauczycielka języka polskiego jest aktywnym członkiem Forum Dialogu, autorką projektu "Odczytywanie popiołów - śladami dąbrowskich Żydów"; z kolei Konstańczuk, pełniąc funkcje harcmistrza, angażuje do wszelkich działań swoich harcerzy. Rokrocznie organizują w Dąbrowie Białostockiej "Dzień Judaizmu w kościele katolickim w Polsce".

Katarzyna Markusz z Sokołowa Podlaskiego (woj. mazowieckie) od wielu prowadzi portal poświęcony żydowskiej przeszłości Sokołowa. Dzięki działalności strony internetowej udało jej się odnaleźć rozsianych po świecie potomków sokołowskich Żydów. Co roku, 22 września, organizuje w Sokołowie uroczystość upamiętniającą 22 września 1942 roku – dzień likwidacji sokołowskiego getta.

Nominację uzyskał także Adam Musiał z Krakowa (woj. małopolskie), który jest nauczycielem, edukatorem o Zagładzie, a także przewodnikiem i tłumaczem książek oraz publikacji poświęconych tematyce Zagłady i historii Żydów. Współpracuje m.in. z Yad Vashem, Shoah Foundation, muzeami w Krakowie i Warszawie oraz ośrodkami edukacji w Polsce. Musiał przygotowuje i prowadzi zajęcia i projekty poświęcone historii Żydów, również w czasie Zagłady, oraz zajęcia antydyskryminacyjne z młodzieżą szkolną, studentami i nauczycielami. Dzięki jego staraniom w Krakowie przy ul. Stradomskiej 10 umieszczono tablicę upamiętniającą Prywatną Żydowską Koedukacyjną Średnią Szkołę Handlową działającą tam przed wojną.

Kolejna nominowana Krystyna Szter z Barczewa (woj. warmińsko-mazurskie) jako prezes Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego "Pojezierze" oddziału w Barczewie od siedmiu lat w ramach wolontariatu opiekuje się barczewską synagogą. Aktywnie uczestniczy w pozyskiwaniu wszelkich pamiątek związanych z życiem polskich Żydów na terenie Warmii i dba o ich pamięć. Od kwietnia do października każdego roku oprowadza społecznie zainteresowane osoby po obiekcie i opowiada o miejscowej gminie żydowskiej. W ramach projektu ufundowała 49 cegieł umieszczanych w synagodze z imiennymi tabliczkami barczewskich rodzin żydowskich, które zginęły w czasie wojny. W 2017 r. Szter odnalazła macewy z barczewskiego kirkutu i utworzyła z nich lapidarium przy synagodze w Barczewie.

Mirosław Tryczyk z Wrocławia (woj. dolnośląskie), działa we Wrocławiu na rzecz tolerancji międzykulturowej prowadząc zajęcia edukacyjne i antydyskryminacyjne z młodzieżą. Jest również autorem programu edukacyjnego o tematyce antydyskryminacyjnej dla szkół ponadpodstawowych. Prowadzi działalność społeczną na Podlasiu popularyzując wiedzę o pogromach społeczności żydowskiej. Współpracując z Komisją Rabinacką do spraw grobów i cmentarzy przy Naczelnym Rabinie Polski zaangażowany był w odkrycie miejsca pochówku 20 kobiet pochodzenia żydowskiego ze Szczuczyna w lesie Dybełka nieopodal wsi Bzury, a w 2017 r. doprowadził do odsłonięcia tablicy upamiętniającej pomordowane kobiety. W roku 2019 ukończył pracę z reżyserem Januszem Kijowskim nad scenariuszem filmu poświęconego Zagładzie Żydów na Podlasiu w 1941 roku pt. "Bądź wola twoja".

Katarzyna Winiarska z Białowieży (woj. podlaskie) to animatorka kultury, od czterech lat badająca dzieje społeczności żydowskiej w Białowieży. Prowadzi kwerendy w archiwach, wywiady z mieszkańcami Białowieży, odnajduje potomków białowieskich Żydów na całym świecie. Stworzyła pierwszy pełny opis społeczności żydowskiej w Białowieży, który opublikowała w formie Wirtualnego Muzeum Historii Żydów w Białowieży www.jewish-bialowieza.pl. Odnalazła jedynego żyjącego Ocalałego z Białowieży, Davida Waldshana, z którym nagrała film – wywiad, tworząc w ten sposób jedyną istniejącą na świecie relację żydowskiego mieszkańca Białowieży, obecnie dostępną w Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie i Archiwum Yad Vashem. Wspólnie z reżyserką Joanną Troc stworzyła z dziećmi z Białowieży spektakl oparty na opowieściach o żydowskich mieszkańcach Białowieży pt. "Sąsiedzi, których nie ma". Zrealizowała także projekt "Z Białowieży do Izraela, z Izraela do Białowieży" polegający na zbieraniu historii od potomków żydowskich rodzin z Białowieży, których przodkowie wyjechali przed wojną do Izraela.

Konkurs składa się z dwóch etapów: w pierwszym zgłoszenia są zbierane i weryfikowane, a w drugim laureata Nagrody POLIN wyłania kapituła. W trakcie gali wręczenia Nagrody POLIN 2019, która odbędzie się w Muzeum Historii Żydów Polskich 3 grudnia, zwycięzca otrzyma rzeźbę autorstwa Barbary Falender oraz nagrodę finansową. Nagrody pieniężne ufundowali Tomek Ulatowski, Znamienity Darczyńca Muzeum POLIN, Wiktor Askanas i Ewa Masny-Askanas, Odette and Nimrod S. Ariav Foundation oraz anonimowy darczyńca.

Współorganizatorem Gali POLIN jest Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce. Mecenasem gali jest Jankilevitsch Foundation. (PAP)

autor: Katarzyna Krzykowska

ksi/ agz/