Muzeum Historii Polski wzbogaciło się o kolejny eksponat z czasów PRL. Jest nim wojskowy transporter opancerzony SKOT, który będzie pokazywany na wystawie w stałej siedzibie MHP, w galerii „Polacy wobec komunizmu”. Transporter to jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli okresu stanu wojennego.
Muzeum Historii Polski pozyskało transporter opancerzony dzięki współpracy z Wojskowymi Zakładami Motoryzacyjnymi w Poznaniu (które z kolei pozyskały pojazd i przeprowadziły jego renowację) i Polską Grupą Zbrojeniową. Porozumienie o przekazaniu zabytkowego transportera podpisali dyrektor produkcji Wojskowych Zakładów Motoryzacyjnych w Poznaniu Mikołaj Tokarek oraz wicedyrektor Muzeum Historii Polski Anna Piekarska.
39 lat temu wprowadzono stan wojenny
Jak stwierdził rzecznik prasowy Muzeum Historii Polski Marek Stremecki, SKOT jest kolejnym istotnym, dużym eksponatem stanowiącym centralny punkt opowieści o okresie stanu wojennego. Transporter opancerzony SKOT (cz. Střední Kolový Obrněný Transportér – Średni Kołowy Opancerzony Transporter) opracowano w Czechosłowacji. Na mocy porozumienia pomiędzy PRL a Czechosłowacją podjęto wspólną produkcję pojazdu. Komponenty dostarczyły obie strony, montaż zaś odbywał się w Fabryce Samochodów Ciężarowych w Lublinie. Produkcję seryjną rozpoczęto w 1963, a zakończono w 1971 r. Łącznie wyprodukowano 4500 egzemplarzy SKOT-a.
SKOT – obok transportera BRDM-2 – był najpowszechniejszym tego typu pojazdem Sił Zbrojnych PRL u progu lat osiemdziesiątych. Za sprawą licznych fotografii stał się jednym z mrocznych symboli stanu wojennego. Najbardziej znane jest zdjęcie Chrisa Niedenthala, które przeszło do historii pod tytułem „Czas Apokalipsy”. Widoczny jest na nim opancerzony SKOT na tle budynku nieistniejącego już dziś kina Moskwa przy ul. Puławskiej w Warszawie z reklamą słynnego filmu Francisa Forda Coppoli.
SKOT – obok transportera BRDM-2 – był najpowszechniejszym tego typu pojazdem Sił Zbrojnych PRL u progu lat osiemdziesiątych. Za sprawą licznych fotografii stał się jednym z mrocznych symboli stanu wojennego. Najbardziej znane jest zdjęcie Chrisa Niedenthala, które przeszło do historii pod tytułem „Czas Apokalipsy”. Widoczny jest na nim opancerzony SKOT na tle budynku nieistniejącego już dziś kina Moskwa przy ul. Puławskiej w Warszawie z reklamą słynnego filmu Francisa Forda Coppoli. SKOT-y były używane głównie w pierwszych tygodniach stanu wojennego; często służyły do organizowania posterunków wojskowych na skrzyżowaniach dróg.
Kontekstem opowieści o stanie wojennym na wystawie stałej MHP jest zdławienie wyrosłego w wyniku sierpniowej fali strajków ruchu społecznego, działającego w ramach pierwszego w bloku wschodnim legalnego ruchu społecznego – NSZZ „Solidarność”. Zdaniem ekspertów przygotowujących narrację o stanie wojennym wielkogabarytowy transporter SKOT stanowi kluczowy, oddziałujący wrażeniowo, element tej części ekspozycji. Twórcy galerii zamierzają opowiedzieć zarówno o represjach wobec działaczy opozycji, jak i dotykających całe społeczeństwo utrudnieniach w życiu codziennym; o działalności podziemnej tych, którzy uniknęli aresztowań, oraz o międzynarodowej „solidarności z +Solidarnością+”. Wśród eksponatów składających się na przestrzeń wystawową pojawią się również wydawnictwa konspiracyjne, „rekwizyty” z zamieszek ulicznych, stuła kapelana „S” ks. Jerzego Popiełuszki czy puszka ze zbiórki na „Solidarność” prowadzonej przez szwedzkich socjalistów. Obok SKOT-a będzie usytuowana dopełniająca atmosferę grozy, a zarazem symbolicznie podkreślająca społeczno-polityczne konsekwencje wprowadzenia stanu wojennego rzeźba Krzysztofa Bednarskiego „Victoria”.
Budowa gmachu MHP trwa od lipca 2018 r. na Cytadeli Warszawskiej, w tzw. Parku Niepodległości. Znajdą się tam też istniejące już Muzeum X Pawilonu i Muzeum Katyńskie; budowana jest tam także nowa siedziba Muzeum Wojska Polskiego.
Porozumienia Sierpniowe
Budowa gmachu MHP trwa od lipca 2018 r. na Cytadeli Warszawskiej, w tzw. Parku Niepodległości. Znajdą się tam też istniejące już Muzeum X Pawilonu i Muzeum Katyńskie; budowana jest tam także nowa siedziba Muzeum Wojska Polskiego.
Muzeum Historii Polski zostało powołane 2 maja 2006 r. Od początku działalności zaczęło prowadzić zarówno prace związane z tworzeniem siedziby i wystawy stałej, jak i bieżącą działalność wystawienniczą, edukacyjną, naukową i związaną z promocją dziedzictwa historycznego za granicą − przedstawiając najważniejsze wątki polskiej historii: państwa i narodu. MHP stale pozyskuje eksponaty ilustrujące kluczowe wątki dziejów Polski od narodzin państwa aż po upadek komunizmu. Wśród pozyskanych w ostatnich latach artefaktów jest m.in. wydobyta z dna Jeziora Lednickiego pochodząca z X wieku łódź jednopienna. W przestrzeni poświęconej dziejom Rzeczypospolitej Obojga Narodów znajdą się zaś m.in. wyłowione z Wisły fragmenty arkad ze zniszczonego podczas potopu szwedzkiego pałacu Villa Regia (obecnie Pałacu Kazimierzowskiego) oraz zakupiona w 2019 r. zbroja husarska. W zbiorach MHP znajduje się obecnie ponad 43 tys. obiektów, 27 tys. z nich to dary.
Michał Szukała (PAP)
szuk / skp /
