W archiwach gromadzone są materiały źródłowe będące świadectwami, ale i świadkami historii. Z nich płynie wiedza na temat przeszłości i dokonań naszych przodków oraz wydarzeń, które zmieniły losy Polski – powiedział dr Paweł Pietrzyk naczelny dyrektor Archiwów Państwowych.
W Teatrze Dramatycznym w Płocku (Mazowieckie) uczestniczył on w czwartek w gali zorganizowanej z okazji 100-lecia tamtejszego Archiwum Państwowego, jednej z najstarszych tego typu placówek w Polsce. Wśród gości obecni byli m.in. przedstawiciele Archiwów Państwowych z całego kraju.
„W archiwach znajdują się materiały źródłowe, będące świadectwami, ale i świadkami historii. Z nich płynie wiedza na temat przeszłości, dokonań naszych przodków, wydarzeń, które zmieniły losy kraju” – powiedział podczas jubileuszowej gali naczelny dyrektor Archiwów Państwowych.
Jak zaznaczył, niezwykłym doświadczeniem pracy archiwistów jest to, że „trzymając w dłoniach dokument powstały przed wiekami ma się uczucie, jakby obcowało się z bezcennym skarbem”. „Archiwiści codziennie pracują nad tym, aby tego uczucia mogły zaznać kiedyś również przyszłe pokolenia” – dodał dr Pietrzyk.
Podkreślił, że obecny rok jest szczególny dla całej państwowej służby archiwalnej i przypomniał, że 100 lat temu, 7 lutego 1919 r., Naczelnik Państwa Józef Piłsudski podpisał dekret o organizacji Archiwów Państwowych i opiece nad archiwaliami, dając tym samym „impuls do budowy sieci archiwów państwowych w niepodległej Polsce”.
Dr Pietrzyk wspomniał przy tym, iż status Archiwum Państwowego otrzymała wówczas także placówka w Płocku. Zaznaczył zarazem, że tradycje archiwalne tego miasta są dużo starsze, a niektórzy badacze podają, iż sięgają one nawet XIII wieku, kiedy to powstało archiwum tamtejszego zamku.
Naczelny dyrektor Archiwów Państwowych zwrócił uwagę, iż wydanie 100 lat temu dekretu o tworzeniu sieci archiwów i ochronie archiwaliów, co stało się w pierwszych miesiącach istnienia niepodległej Polski, „świadczyło o dużym poczuciu odpowiedzialności ówczesnych władz i o świadomości tego, że nie da się budować dobrze funkcjonującej administracji państwa bez fundamentów, jakiem niewątpliwie były i są nadal archiwa”.
Jak wyliczył dr Pietrzyk, obecnie państwową sieć archiwalną na terenie całego kraju tworzą 33 archiwa wraz z 39 oddziałami zamiejscowymi i 3 ekspozyturami. Dodał, iż łączna wielkość zasobów, wśród których są dokumenty bezcenne, wynosi tam ponad 350 km bieżących materiałów archiwalnych i stale rośnie.
Dyrektor płockiego Archiwum Państwowego dr Tomasz Piekarski przypomniał w trakcie jubileuszowej gali, iż placówka ta rozpoczęła działalność w czerwcu 1919 r. „Jesteśmy spichlerzem pamięci historycznej, gromadzącym dokumenty bezcenne dla historii Płocka i Mazowsza, w tym liczące 30 tys. jednostek archiwalnych Akta Miasta Płocka, jednego z najlepiej zachowanych tego typu zbiorów kraju” – podkreślił.
Szef płockiego Archiwum Państwowego przypomniał, że ok. 70 proc. tamtejszych, pierwotnych zasobów zostało utraconych w czasie II wojny światowej, gdy instytucja ta została zlikwidowana przez Niemców. Jak podał, obecnie placówka posiada ok. 4 km bieżących akt i nadzoruje, pod kątem przestrzegania zapisów ustawy archiwalnej, ponad 200 urzędów i instytucji.
„Śmiało można powiedzieć, że siłą naszej instytucji zawsze byli ludzie” – zaznaczył dr Piekarski, dziękując byłym i obecnym pracownikom płockiego Archiwum Państwowego. Dodał, iż z okazji tegorocznych, jubileuszowych obchodów wydana została m.in. okolicznościowa publikacja "100 dokumentów na 100-lecie Archiwum Państwowego w Płocku".
Wśród zasobów tej instytucji są m.in. dokumenty sądowe i urzędowe z XIX wieku oraz z okresu I wojny światowej, a także dokumenty metrykalne, w tym dotyczące znanych osób związanych z Płockiem, jak prezydent II RP Ignacy Mościcki, poeta Władysław Broniewski czy aktorka, wieloletnia dyrektor Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” Mira Zimińska-Sygietyńska. Materiały te prezentowane były m.in. w 2016 r. na wystawie „Skarby płockiego Archiwum”.
W 2018 r., w ramach obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości, płockie Archiwum Państwowe przygotowało internetową wystawę Plock1918.pl - na ekspozycji tej, która jest nadal dostępna, znalazło się kilkadziesiąt dokumentów, dotyczących lokalnych wydarzeń związanych z odbudową i kształtowaniem się nowej państwowości.
Na wystawie, obejmującej lata 1917-18, przedstawiono ułożone chronologicznie dokumenty związane m.in. z działalnością Rady Miejskiej Płocka i korespondencję władz miasta z Tymczasową Radą Stanu. Wśród archiwaliów jest np. notatka przewodniczącego Rady Miejskiej, a następnie burmistrza Płocka, Aleksandra Macieszy (1875-1945) z wizyty w mieście, we wrześniu 1918 r., jaką złożył legat papieski arcybiskup Achilles Ratti (1857-1939), późniejszy papież Pius XI. (PAP)
mb/ agz/
