Laureaci nagrody im. Ireny Sendlerowej: Stefan Wilkanowicz (L) i Bogdan Białek (P). Fot. PAP/J. Bednarczyk
Bogdan Białek i Stefan Wilkanowicz odebrali w piątek w Krakowie Nagrody im. Ireny Sendlerowej za pracę na rzecz umocnienia relacji polsko-żydowskich. Nagrodę przyznaje Fundacja Taube Philanthropies dla Polaków podtrzymujących polsko-żydowskie dziedzictwo i pamięć o Holokauście.
Uroczystość odbyła się w synagodze Tempel na krakowskim Kazimierzu przed Dorocznym Koncertem Pamięci Jana Kulczyka (1950-2015), który otrzymał Nagrodę im. Ireny Sendlerowej pośmiertnie w 2015 r. W koncercie wystąpiła urodzona w Izraelu artystka i piosenkarka pochodzenia marokańskiego Neta Elkayam.
Bogdan Białek - psycholog, publicysta i redaktor naczelny magazynu "Charaktery" - jest inicjatorem corocznego kieleckiego Marszu Pamięci i Modlitwy, organizowanego od 2000 r. w celu upamiętnienia ofiar pogromu kieleckiego z 4 lipca 1946 r. Jak podkreślili organizatorzy uroczystości, "coroczne wydarzenie pomaga pogodzić się z przeszłością, edukuje społeczeństwo i wspiera dialog między mieszkańcami Kielc a społecznością żydowską na świecie". Białek jest też prezesem Stowarzyszenia im. Jana Karskiego, które pomaga mieszkańcom Kielc zaangażować się w polsko-żydowski dialog, i członkiem wielu rad inicjujących dialog między polskimi chrześcijanami a Żydami. W 1994 r. założył muzeum upamiętniające ofiary totalitaryzmu – Muzeum Pamięci Narodowej w Kielcach.
Bogdan Białek zamiast wygłoszenia mowy odczytał wiersz Jerzego Ficowskiego "Nie zdołałem ocalić...". "Nie zdołałem ocalić/ ani jednego życia/ nie umiałem zatrzymać/ ani jednej kuli/ więc krążę po cmentarzach/ których nie ma/ szukam słów/ których nie ma/ biegnę/ na pomoc nie wołaną/ na spóźniony ratunek/ chcę zdążyć/ choćby poniewczasie".
"Dziękujemy Bogdanie za to, że za Twoją sprawą Twoi współobywatele mogli skonfrontować się z tym wstydliwym rozdziałem historii" – odczytano w laudacji. Laureat zamiast wygłoszenia mowy odczytał wiersz Jerzego Ficowskiego "Nie zdołałem ocalić...". "Nie zdołałem ocalić/ ani jednego życia/ nie umiałem zatrzymać/ ani jednej kuli/ więc krążę po cmentarzach/ których nie ma/ szukam słów/ których nie ma/ biegnę/ na pomoc nie wołaną/ na spóźniony ratunek/ chcę zdążyć/ choćby poniewczasie".
Kolejny laureat Stefan Wilkanowicz to katolicki intelektualista, wieloletni dziennikarz Tygodnika Powszechnego, a także redaktor naczelny miesięcznika Znak. W latach 50. XX w. był współzałożycielem Klubu Inteligencji Katolickiej, pełnił rolę zastępcy przewodniczącego Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej oraz przewodniczącego Rady Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście. Ponadto był redaktorem internetowego magazynu Forum: Żydzi–Chrześcijanie–Muzułmanie. W 2005 r. otrzymał od papieża Benedykta XVI Oświęcimską Nagrodę Praw Człowieka im. Jana Pawła II.
"Już po obaleniu komunizmu razem z Tadeuszem Mazowieckim został współautorem preambuły do nowej demokratycznej Konstytucji. (...) Przez ponad pół wieku Stefan Wilkanowicz i jego przyjaciele pokazywali, w jaki sposób siła wyobraźni, godność ludzka oraz przyzwoitość są w stanie pokonać ideologie totalitarną" – wskazano w laudacji.
Zamiast mowy Stefan Wilkanowicz złożył podziękowania w formie listu do Ireny Sendlerowej. "Droga Pani Ireno, wiadomość o nagrodzie sprawiła mi wielką radość, ale jednocześnie jasno widzę, że na nią nie zasłużyłem. Myślę, że jest ona bardzo ważna ze względu na obecną sytuację świata, który domaga się rozwoju dialogu i współdziałania na rozmaitych polach. Naszemu światu grozi katastrofa, ale przykład Pani życia stwarza nadzieję na przynajmniej istotne jej przezwyciężanie" – napisał.
Zamiast mowy laureat złożył podziękowania w formie listu do Ireny Sendlerowej. "Droga Pani Ireno, wiadomość o nagrodzie sprawiła mi wielką radość, ale jednocześnie jasno widzę, że na nią nie zasłużyłem. Myślę, że jest ona bardzo ważna ze względu na obecną sytuację świata, który domaga się rozwoju dialogu i współdziałania na rozmaitych polach. Naszemu światu grozi katastrofa, ale przykład Pani życia stwarza nadzieję na przynajmniej istotne jej przezwyciężanie" – napisał Stefan Wilkanowicz.
Uroczystość w synagodze Tempel była częścią 27. Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie – jednego z projektów wspieranych przez Taube Philanthropies.
Nagroda im. Ireny Sendlerowej została ustanowiona przez Taube Philanthropies w 2008 r., by upamiętnić Irenę Sendlerową, która uratowała setki żydowskich dzieci z warszawskiego getta podczas II wojny światowej i została uhonorowana tytułem "Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata" przez Instytut Yad Vashem. Co roku nagroda jest przyznawana Polakom, którzy przyczyniają się do zachowania dziedzictwa żydowskiego i odnowy kultury żydowskiej w Polsce. Nominacje do nagrody są rozpatrywane przez komitet doradczy Taube Philanthropies i liderów społeczności żydowskiej w Polsce.
Laureatami nagrody w latach poprzednich zostali m.in.: dyrektor Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie Janusz Makuch, były prezydent RP Aleksander Kwaśniewski; prof. dr Maria Janion, były minister kultury i dziedzictwa narodowego Bogdan Zdrojewski; prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz; Jan Kulczyk. (PAP)
hp/ wkt/
