Stanisław Kelles-Krauz - przewodniczący Komitetu Pięciu. Fot. NAC
Tablicę pamiątkową upamiętniająca tzw. Komitet Pięciu, który już 2 listopada 1918 r. ustanowił w Radomiu niezależną władzę polską i utworzył tzw. Republikę Radomską, odsłonięto w piątek Radomiu przy ul. Piłsudskiego.
Janusz Wieczorek, przewodniczący Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Radomia, które było inicjatorem przedsięwzięcia, podkreślił, że 100 lat temu w budynku przy ul. Piłsudskiego 2 (dawna ul. Szeroka) zebrali się obywatele Radomia różnych barw politycznych i środowisk, którym przyświecał jeden cel: wolna Polska.
"To kolejny przykład bogatej historii Radomia, którą tworzyli obywatele potrafiący działać i decydować o losach swojego miasta" - stwierdził, odsłaniając tablicę wiceprezydent Karol Semik.
W uroczystości wzięli udział m.in. Kazimierz i Michał Kelles-Krauz, bratankowie przewodniczącego Komitetu Pięciu Stanisława Kelles-Krauza.
W nocy z 1 na 2 listopada 1918 r. w Radomiu, w mieszkaniu adwokata Jana Wigury, ukonstytuował się Komitet Pięciu (Aleksy Rżewski, Stanisław Kelles-Krauz, Wacław Dębowski, Jan Wigura, Roman Szczawiński), który przejął władzę cywilną i wojskową w mieście. Na jego czele stanął radomski lekarz, działacz PPS Stanisław Kelles-Krauz. 2 listopada, w samo południe Kelles-Krauz wyszedł z biało-czerwonym sztandarem na balkon austriackiej Komendy Powiatowej w Radomiu (obecnie Urząd Wojewódzki). Radomscy historycy określają te wydarzenia jako utworzenie tzw. Republiki Radomskiej.
Komitet Pięciu zabezpieczył pozostawiony przez Austriaków majątek, zorganizował czuwającą nad bezpieczeństwem w Radomiu milicję ludową, zapoczątkował roboty publiczne i rozdział żywności. Po ukonstytuowaniu się w Lublinie tymczasowego rządu z Ignacym Daszewskim na czele, Kelles-Krauz uznał misję Komitetu Pięciu za zakończoną, rozwiązał go i podporządkował władzę w mieście rządowi lubelskiemu.
Odsłonięcie tablicy pamiątkowej było jednym z elementów radomskich obchodów 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, które w Radomiu są organizowane pod hasłem "Wolne Miasto Wolnych Obywateli – Radom 2 XI 1918".
W kolejnych dniach w Radomiu odbędzie m.in. piknik historyczny na placu Corraziego, otwarcie wystawy "Wolność zdarta z murów. Odzyskanie Niepodległości w świetle druków ulotnych z zasobów Archiwum Państwowego w Radomiu". Odbędą się także IV Dni Lwowa i Kresów Południowo - Wschodnich, Rowerowy Rajd Niepodległości i Radomski Bieg Niepodległości. (PAP)
autor: Ilona Pecka
ilp/ itm/
