Zespół Szkół nr 2 z Łańcuta za opiekę nad polskim cmentarzem w Zbarażu oraz m.in. Lidia Argasińska, Henryk Atemborski, Józef Dalecki, ks. infułat Józef Sondej zostali uhonorowani we wtorek w Rzeszowie nagrodami IPN „Świadek Historii”.
Nagroda „Świadek Historii” od kilku lat jest przyznawana w poszczególnych oddziałach IPN osobom szczególnie zasłużonym dla upamiętniania historii narodu polskiego oraz wspierającym działania pionu edukacyjnego IPN. W tym roku w Rzeszowie przyznano te nagrody po raz drugi. We wtorkowej uroczystości w Filharmonii Podkarpackiej uczestniczyli prezes instytutu Łukasz Kamiński oraz dyrektorka oddziału IPN w Rzeszowie Ewa Leniart.
Jak poinformowała PAP rzeczniczka rzeszowskiego IPN Małgorzata Waksmundzka-Szarek, trzy nagrody zostały przyznane pośmiertnie. „Nagrodę w imieniu zmarłego w lutym br. Józefa Daleckiego odebrali Zbigniew Marcinkiewicz prezes Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej oraz Anna Miechowicz dyrektorka Gimnazjum nr 1 w Rzeszowie, z tą placówką blisko współpracował pan Dalecki” - dodała.
Nagroda „Świadek Historii” od kilku lat jest przyznawana w poszczególnych oddziałach IPN osobom szczególnie zasłużonym dla upamiętniania historii narodu polskiego oraz wspierającym działania pionu edukacyjnego IPN. W tym roku w Rzeszowie przyznano te nagrody po raz drugi.
Natomiast w imieniu zmarłego w sierpniu br. Alojzego Maliszewskiego nagrodę odebrał wnuk Jarosław Dec. Z kolei córka Maria Orłowska oraz dyrektor Zespołu Szkół Budowlanych w Mielcu Stanisław Starzyk odebrali nagrodę w imieniu Tadeusza Orłowskiego, który zmarł w 2010 r. Na uroczystość nie mógł przybyć Aleksander Szymański, w jego imieniu nagrodę odebrał syn Marek.
Pozostali laureaci osobiście odebrali nagrody.
Lidia Argasińska wraz z całą rodziną była w 1940 r. deportowana do północnego Kazachstanu. Obecnie jest wiceprezesem koła Związku Sybiraków w Lubaczowie. Napisała książkę o zesłaniu pt. „Szara opowieść: (wspomnienia z sześcioletniego pobytu na zesłaniu w Północnym Kazachstanie w latach 1940–1946)”.
Henryk Atemborski był m.in. uczestnikiem obrony Warszawy we wrześniu 1939 r. W 2002 r. podjął się samotnej wyprawy rowerowej dookoła Europy, która miała na celu promocję Polski w Unii Europejskiej. Wyprawę ukończył w 2003 r.
Józef Dalecki w czasie II wojny światowej uczestniczył m.in. w walkach w rejonie Wilna, pod Krawczunami. W 2001 r. założył w Rzeszowie oddział Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej. Zmarł w lutym.
Marian Irzyk jest członkiem NSZZ „Solidarność” od 1980 r. Obecnie pełni funkcję wiceprzewodniczącego Krajowego Sekretariatu Emerytów i Rencistów NSZZ „Solidarność”. Był inicjatorem budowy pomnika Polaków Pomordowanym przez Niemców w Kozłówku w 1943 r.
Anatolia Gazda od ponad 20 lat działa w Ogólnopolskim Stowarzyszeniu „Rodzina Policyjna 1939 r.”, które gromadzi członków rodzin funkcjonariuszy policji zamordowanych na Wschodzie.
Alojzy Maliszewski wraz z trzema braćmi i matką został wywieziony w 1941 r. na Syberię. Po powstaniu Związku Sybiraków pracował przy organizacji oddziału w Rzeszowie. Jest autorem książki „Historia łzami i potem pisana”. Zmarł w sierpniu.
Tadeusz Orłowski w trakcie II wojny światowej brał udział m.in. w akcji „Burza”. Był jednym ze współzałożycieli oddziału Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Mielcu. Od 1992 r. był jego prezesem. Był inicjatorem budowy w tym mieście pomnika poświęconego pamięci żołnierzy AK. Zmarł w 2010 r.
Ks. infułat Józef Sondej był jednym z najbliższych współpracowników ordynariusza diecezji przemyskiej, śp. abp. Ignacego Tokarczuka. Po wprowadzeniu stanu wojennego głosił kazania, w których upominał się o godność człowieka oraz uczestniczył w akcji pomocy dla internowanych działaczy opozycji. Odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.
Aleksander Szymański był więźniem obozu KL Auschwitz, następnie KL Mauthausen-Gusen. Od 1995 r. jest prezesem okręgu podkarpackiego Światowego Związku Żołnierzy AK w Rzeszowie.
Janina Wierzbicka-Kopeć w czasie II wojny światowej była łączniczką kpt. Łukasza Cieplińskiego. W czasie stanu wojennego przewoziła prasę podziemną z Wrocławia do Rzeszowa. Jest działaczką Światowego Związku Żołnierzy AK.
Nagrodę otrzymał również Zespół Szkół nr 2 im. Jana Kochanowskiego w Łańcucie. Placówka od 2004 r. zajmuje się opieką nad polskim cmentarzem rzymsko-katolickim w Zbarażu na Ukrainie. Uczniowie szkoły corocznie wyjeżdżają na Ukrainę, aby tam zajmować się porządkowaniem zabytkowego cmentarza, na którym zachowało się około tysiąca nagrobków. (PAP)
huk/ abe/
