W związku z 200. rocznicą śmierci Tadeusza Kościuszki ambasada RP w Waszyngtonie wezwała Polonię do zorganizowania w weekend 14 i 15 października 200 okolicznościowych wydarzeń. W Roku Kościuszki uczci swego patrona m.in nowojorska Fundacja Kościuszkowska.
Jak powiedział prezes Fundacji Marek Skulimowski, już przed 92 laty założyciel tej instytucji Stefan Piotr Mierzwa zapowiedział, że ma ona być żywym pomnikiem generała. Czyni to m.in. poprzez działalność stypendialną, promocję kultury polskiej i samego Kościuszki.
„Jesteśmy oczywiście tym bardziej wdzięczni, że władze polskie (...) uczestniczą w tych obchodach. Jest to bardzo ważne dla popularyzacji postaci Tadeusza Kościuszki” – ocenił.
Skulimowski zwrócił uwagę, że kiedy w rozmowie z Amerykanami wymawia nazwisko generała po polsku, nie zawsze mogą rozpoznać, o kim mówi. Mają bowiem swoje własne wersje wymowy. Co więcej, w Nowym Jorku Kościuszko kojarzy się niejednokrotnie z mostem jego imienia, gdzie często powstają korki. Toteż za tym bardziej ważne uznał inicjowanie takich akcji jak inicjatywa ambasady RP.
W Fundacji Kościuszkowskiej otwarto w czwartek z okazji rocznicy śmierci generała wystawę “Thaddeus Kosciuszko. The price of freedom”. Przedstawia ona Kościuszkę na kilkudziesięciu planszach w różnych momentach życia, jako żołnierza, polityka, bohatera, a także w prywatnych okolicznościach. Są tam również fotografie ilustrujące miejsca i ludzi związanych z Kościuszką w Polsce i Ameryce.
W USA nie brakuje mostów, autostrad, szkół itp. nazwanych imieniem Kościuszki. Ambasada RP zwróciła się o wyszukiwanie i powiadamianie o upamiętniających Kościuszkę pomnikach, obiektach i innych elementach przypominających o jego roli w historii Stanów Zjednoczonych.
Kościuszko - polski i amerykański generał - był w USA wysoko ceniony. Thomas Jefferson nazwał go „najczystszym synem wolności” (ang. the purest son of liberty). Jednak w 200 lat po śmierci Kościuszki pamięć o bohaterze obydwu narodów zanika w Stanach Zjednoczonych. Stąd też Polonia podejmuje działania, aby zapobiec próbom usuwania ze znanych miejsc nazwiska człowieka, który wsławił się m.in. w bitwie pod Saratogą i nadzorował fortyfikację West Point.
Dla Fundacji Kościuszkowskiej największym wyzwaniem było zadbanie o miejsca pamięci w mieście i stanie Nowy Jork. Wymaga to nieraz uporczywych wysiłków.
„W okolicach Albany jest most Kościuszki, na który potocznie mówi się +twin bridge+ (bliźniaczy most). Trudno zmienić nawyki ludzi lokalnie, ale nalegamy, żeby go nazywać mostem Tadeusza Kościuszki, choć Amerykanom trudno wymówić jego nazwisko. Ten przypadek dał nam do myślenia, że to samo może się stać z mostem Kościuszki w Nowym Jorku” – wskazał Skulimowski.
O próbach zmiany nazwy mostu informowały media polonijne. Zaniepokojeni byli taką perspektywą także polsko-amerykańscy lokalni działacze.
„Wraz z The Pulaski Association of Business and Professional Men i Konsulatem Generalnym przy ogromnym wsparciu wydziału transportu stanu Nowy Jork podjęliśmy działania, aby imię Kościuszki pozostało na nowym moście. Zależało nam też na utrzymaniu starych, zamontowanych jeszcze w 1939 roku tablic, na których jest godło polskie i amerykańskie. Wiedzieliśmy, że jeśli dojdzie do sporządzenia nowych tablic, dla Amerykanów może nie być ważne, żeby zachować godło polskie” – wyjaśnia prezes Fundacji Kościuszkowskiej.
Jak dodaje, dzięki polonijnemu biznesmenowi Dariuszowi Knapikowi odnowiono oryginalne tablice. Odlał on też kopie kolejnych dwóch, które zostaną zamontowane na drugiej nitce mostu, która ma zostać otwarta za dwa lata.
Skulimowski zauważył jednocześnie, że co prawda na miejscu ważnej bitwy pod Saratogą Kościuszko jest wspomniany, ale na stronie internetowej Saratoga National Historical Park nie ma wzmianki o polskim generale. Fundacja usiłuje to zmienić we współpracy z National Park Service.
Nie są to jedyne tego rodzaju przypadki.
„Mieliśmy celebrować bohatera obu krajów także w Filadelfii, a były próby zamknięcia tam ze względów budżetowych Domu Kościuszki. Nasza fundacja przygotowała petycję wzywającą do utrzymania obiektu. Dopiero na argument: jak można to zrobić w 200. rocznicę jego śmierci, jaki to dowód wdzięczności? - szybko się z projektu wycofano” – przypomina Skulimowski i dodaje, że także w tej sprawie pomogła National Park Service.
Na apel ambasady RP w Waszyngtonie o rocznicowe wydarzenia odpowiedziała Polonia w wielu stanach. Weekendowe uroczystości zaplanowano m.in. w Connecticut, Illinois, Massachusetts, New Jersey, Nowym Jorku, Pensylwanii, Karolinie Południowej oraz Wisconsin.
W Waszyngtonie na sobotę zaplanowano bieg, Kosciuszko Freedom Run, na kilku dystansach. W niedzielę odbędzie się uroczyste złożenie wieńca pod pomnikiem bohatera obu narodów.
Z Nowego Jorku Andrzej Dobrowolski (PAP)
ad/ az/ mc/
