„Kobiety Wolności” - pod takim hasłem w Wilnie odbyła się w czwartek dyskusja z udziałem kobiet, które uczestniczyły w ruchach niepodległościowych Polski i Litwy, czyli Solidarności i Sajudisie.
Było to pierwsze spotkanie kobiet, które miały realny wpływ na zmiany społeczne i polityczne w obu krajach, kobiet, których działalność przyczyniła się do odzyskania niepodległości przez Polskę i Litwę, lecz których zasługi wciąż pozostają w cieniu zasług mężczyzn.
„Obraz Solidarności i Sajudisu wymaga dopełnienia o historię kobiet, których często nie znamy, a które z pewnością zasługują na przypomnienie” - powiedział inaugurujący spotkanie Marcin Łapczyński, dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie, współorganizator projektu.
W wileńskiej dyskusji wzięły udział: Urszula Doroszewska, Maria Przełomiec, Ewa Tomaszewska, Vilija Aleknaite-Abramikiene, Halina Kobeckaite, Nijole Ożelyte, Angonita Rupszyte. Pozdrowienie na wideo przekazała Jadwiga Chmielowska.
Uczestniczki spotkania podzieliły się z publicznością swoimi wzruszającymi, czasami dramatycznymi wspomnieniami, faktami często jeszcze nieznanymi. Wskazały, że Polska Solidarność jeszcze przed powstaniem Sajudisu w 1988 roku wspierała powstający na Litwie ruch niepodległościowy, „bo była świadomość, że walcząc o Litwę, walczymy o Polskę”. Wspominały, jak w czasie oblężenia litewskiego parlamentu w 1991 roku został utworzony „most polsko-litewski” i jak „wszystko, co trzeba było: szpital polowy, elektronika… przerzucaliśmy przez granicę”.
Podczas dyskusji odnotowano, że w czasie odzyskiwania przez Litwę niepodległości stosunki polsko-litewskie „nie były łatwe”. Przypomniano, że pod koniec XX w. część Polaków mieszkających na Litwie dążyła do utworzenia autonomii. Podkreślono jednak, że „próba utworzenia polskiej autonomii to nie był ruch narodowy, lecz ideologiczny”. „U nich w pokoju wisiał Lenin, a konstytucja była napisana w języku rosyjskim, nie takim, jakim posługiwali się miejscowi Polacy” - powiedziała Halina Kobeckaite, która była wówczas dyrektorem litewskiego departamentu mniejszości narodowych.
Podsumowując dyskusję, jej moderator, litewski dziennikarz i politolog Vytautas Bruveris powiedział, że obecnie, „mówiąc o współpracy polsko-litewskiej, o partnerstwie strategicznym obu krajów, często odwołujemy się do Rzeczpospolitej Obojga Narodów, a należałoby odwoływać się do wspólnych doświadczeń z okresu Solidarności i Sajudisu, gdyż tak wiele jest wspólnego w naszej walce o niepodległość”.
Dyskusja „Kobiety Wolności” została zorganizowana w ramach litewskiego programu obchodów 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości i na marginesie odbywającego się w Wilnie międzynarodowego forum kobiet liderek.
W forum, które rozpoczęło się w środę wieczorem, a zakończy się w piątek, uczestniczy około 300 kobiet z ponad 90 krajów. Polskę reprezentują parlamentarzystki: Barbara Chrobak, Bożena Szydłowska, Anna Maria Anders i Jadwiga Rotnicka.
Uczestniczki spotkania w Wilnie dyskutują na temat równego udziału kobiet i mężczyzn w globalnej gospodarce, aktywniejszego udziału kobiet w polityce, wykorzystywania nowoczesnych technologii do przyspieszania postępu gospodarczego i społecznego.
Omawiane są też najważniejsze tematy bezpieczeństwa międzynarodowego, ochrony praw człowieka, zdrowia publicznego.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ mmp/ mc/
