Krzyże Wolności i Solidarności. Fot. PAP/S. Rozpędzik
Ponad 60 działaczy opozycji antykomunistycznej, m.in. z Komitetu Obrony Robotników, otrzymało we wtorek w Warszawie odznaczenia państwowe, w tym Krzyże Zasługi i Krzyże Wolności i Solidarności. Wśród pośmiertnie wyróżnionych znalazł się Emil Barchański.
"Instytut Pamięci Narodowej chce przekazać dziedzictwo pamięci o Solidarności. To kawałek wielkiej i dumnej historii, którą daliśmy światu" - podkreślił prezes IPN Jarosław Szarek podczas uroczystości, która odbyła się w Centrum Edukacyjnym IPN "Przystanek Historia".
Prezes IPN podkreślił, że poprzez działalność odznaczonych "można opisać naszą drogę do wolności". "Państwa losami można opisać ten najpiękniejszy czas naszej historii, gdy w beznadziei końca lat 70., gdy wydawało się, że komunizm będzie trwał co najmniej kilka pokoleń (...) stało się coś niesamowitego. Przyszedł Sierpień 1980 roku. To Państwo są twórcami tego najwspanialszego polskiego ruchu, który stał się znany na całym świecie" – mówił Jarosław Szarek.
Odznaczenia – Order Odrodzenia Polski, Krzyże Zasługi oraz Krzyże Wolności i Solidarności – przyznał prezydent Andrzej Duda. Uhonorowani zostali m.in. byli działacze Komitetu Obrony Robotników (KOR), Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO), Konfederacji Polski Niepodległej (KPN), organizacji studenckich oraz Solidarności.
Prezes IPN podkreślił, że poprzez działalność odznaczonych "można opisać naszą drogę do wolności". "Państwa losami można opisać ten najpiękniejszy czas naszej historii, gdy w beznadziei końca lat 70., gdy wydawało się, że komunizm będzie trwał co najmniej kilka pokoleń (...) stało się coś niesamowitego. Przyszedł Sierpień 1980 roku. To Państwo są twórcami tego najwspanialszego polskiego ruchu, który stał się znany na całym świecie" – mówił Szarek zwracając się do zasłużonych działaczy opozycji demokratycznej.
Idea działania Solidarności - jak zwrócił uwagę - wiązała się z przekonaniem o sile wspólnoty. "Wtedy wszyscy jednoczyli się pod tym najpiękniejszym polskim słowem, jakim jest "solidarność" (...). Elementarne wartości pozwalały być razem, być we wspólnocie. Dziś tego brakuje" – ocenił szef Instytutu. Apelował też o podjęcie wspólnego wysiłku na rzecz zbudowania "silnego, uczciwego, prawego państwa" w ramach przygotowań do przypadającej w przyszłym roku 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski otrzymał Józef Taran, który nawiązał do oceny wyrażonej przez prezesa IPN. "Pamiętam bezinteresowny zapał, żeby zrobić coś dla Polski (...). Szkoda, że dziś tego zapału nie ma" – wspominał dawny opozycjonista
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski otrzymał Józef Taran, który nawiązał do oceny wyrażonej przez prezesa IPN. "Pamiętam bezinteresowny zapał, żeby zrobić coś dla Polski (...). Szkoda, że dziś tego zapału nie ma" – wspominał dawny opozycjonista, który pod koniec lat 70. był m.in. dystrybutorem Biuletynu Informacyjnego KOR. W 1980 r. był jednym z założycieli Niezależnego Zrzeszenia Studentów na Politechnice Warszawskiej; w NZS odpowiadał za kontakty z organizacjami studenckimi na Zachodzie. Po wprowadzeniu stanu wojennego został internowany i osadzony m.in. w Ośrodku Odosobnienia w Strzebielinku.
Złote i Srebrne Krzyże Zasługi otrzymali: Paweł Bujalski, Lech S. Grzebalski, Piotr Sławiński i Jarosław S. Grużdź. Wszyscy należeli do Niezależnego Zrzeszenia Studentów, gdzie zajmowali się m.in. kolportażem nielegalnych w tamtym czasie wydawnictw i przygotowywaniem pism, w tym biuletynu "CIA – Centrum Informacji Akademickiej".
Wśród kilkudziesięciu osób odznaczonych Krzyżami Wolności i Solidarności pośmiertnie wyróżniono Emila Barchańskiego. 3 czerwca 1982 r. zaginął on w niewyjaśnionych okolicznościach nad Wisłą; dwa dni później jego ciało wyłowiono z rzeki. Barchański był 17-letnim uczniem LO im. Mikołaja Reja w Warszawie; uczestniczył w działalności opozycyjnej, m.in. wziął udział w akcji oblania farbą i podpalenia pomnika Feliksa Dzierżyńskiego w Warszawie. Zatrzymany przez SB, był maltretowany i zmuszany do składania fałszywych zeznań, które odwołał przed sądem, informując jednocześnie o metodach stosowanych wobec niego w śledztwie.
Podczas uroczystości prezes IPN przypomniał o znaczeniu pielgrzymek papieża Jana Pawła II do Polski. "Zwłaszcza tej pierwszej z 1979 roku, bez której – nie ma żadnej wątpliwości – nie byłoby Solidarności. Tutaj, w stolicy ateistycznego państwa, gdzie zawiązywano Układ Warszawski, na placu Zwycięstwa (obecnie pl. Piłsudskiego) stanął krzyż, spod którego padły najsłynniejsze słowa" – mówił Szarek, przypominając słowa papieża wypowiedziane 2 czerwca 1979 r.: "Wołam ja, syn polskiej ziemi, a zarazem ja: Jan Paweł II, papież (...): Niech zstąpi Duch Twój! I odmieni oblicze ziemi. Tej ziemi!".
Prezes IPN przypomniał też o ostatniej w okresie PRL podróży apostolskiej Jana Pawła II do Polski w czerwcu 1987 r. W ubiegłym tygodniu Instytut upamiętnił tę pielgrzymkę uruchomieniem nowego portalu internetowego – www.trzeciapielgrzymka.ipn.gov.pl. Są na nim przedstawione m.in. działania SB wobec papieża o kryptonimie "Zorza II". Archiwiści IPN przedstawili na nim m.in. niepublikowane wcześniej materiały operacyjne SB i MO. (PAP)
nno/ itm/
