Wręczono nagrody Kustosza Pamięci Narodowej

Wyróżnienie przyznaje Kapituła pod przewodnictwem prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Łukasza Kamińskiego. Nagrodę otrzymują instytucje, organizacje społeczne i osoby fizyczne za szczególnie aktywne uczestnictwo w upamiętnianiu historii narodu polskiego w latach 1939-89 i za działalność publiczną zbieżną z ustawowymi celami Instytutu.

"Od lat traktujemy dzień wręczenia tej nagrody jako święto polskiej pamięci. Jest to dzień, w którym dziękujemy osobom i instytucjom, którym tak wiele zawdzięczamy. W tym gronie nie musimy się przekonywać jak ważna jest troska o narodową pamięć. Współczesnego świata nie zrozumiemy bez wiedzy o tym, co było. Historia tworzy naszą tożsamość. Poprzez pamięć oddajemy hołd bohaterom naszej historii, ludziom, którym tak wiele wszyscy zawdzięczamy" - mówił podczas piątkowej uroczystości na stołecznym Zamku Królewskim prezes IPN.

List do uczestników uroczystości skierował także prezydent Andrzej Duda. "Pragnę wyrazić radość z uroczystości wręczenia nagrody Kustosz Pamięci Narodowej. Ponownie objęta została patronatem honorowym prezydenta RP. Jest to wyraz wdzięczności i szacunku wobec wszystkich dotychczasowych laureatów tego wyróżnienia, osób szczególnie zasłużonych dla naszej wspólnoty narodowej, a jednocześnie wyraz uznania dla pracowników i współpracowników IPN" - podkreślił prezydent. Podziękował kapitule nagrody, władzom IPN i zebranym, "społeczności Polek i Polaków dumnych ze swojej ojczyzny", którzy nie szczędzą wysiłków, aby umacniać w Polsce postawy patriotyczne.

Irena Sandecka przed 1939 r. była nauczycielką. Wojna zastała ją w Belgii, skąd dotarła do Lwowa i zgłosiła do obrony miasta. Po powrocie do Krzemieńca włączyła się w działalność Okręgowej Delegatury Rządu na Kraj i AK. Od 1943 r. pomagała mieszkańcom atakowanym przez nacjonalistów ukraińskich, zbierała ich świadectwa, organizowała transporty matek z dziećmi do Krakowa. Po ponad trzech latach więzienia przez Sowietów nie skorzystała z możliwości repatriacji do Polski. Pracowała jako laborantka w szpitalu w Krzemieńcu, angażując się w walkę o zachowanie języka i kultury polskiej.

Gen. Janusz Brochwicz-Lewiński ps. Gryf uczestnik kampanii wrześniowej, po agresji ZSRS uciekł z sowieckiej niewoli i włączył w działalność konspiracyjną ZWZ-AK. Walczył w powstaniu warszawskim, po kapitulacji zrywu trafił do niewoli. Po wyzwoleniu z obozu jenieckiego został na Zachodzie. Wstąpił do armii brytyjskiej, służył m.in. w gwardii przybocznej Jerzego VI i był agentem wywiadu. Na emeryturze tłumacz w brytyjskich placówkach dyplomatycznych. W 2002 r. powrócił do kraju. Aktywnie działa w środowisku kombatanckim i spotyka z młodzieżą.

Dr hab. Janusz Smaza to wykładowca akademicki, specjalista w zakresie konserwacji kamienia, adiunkt w warszawskiej ASP. Współpracuje z Ministerstwem Kultury, Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, urzędami konserwatorskimi i organizacjami pozarządowymi zaangażowanymi w prace związane z ochroną polskiego dziedzictwa kulturowego w kraju i poza granicami. Współzałożyciel organizacji ratujących zabytki mniejszości narodowych w Polsce.

Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej powstał w 1989 r. jako organizacja harcerska jednocząca niezależne środowiska harcerskie, alternatywna wobec działającego w PRL Związku Harcerstwa Polskiego. ZHR odwołuje się do tradycji skautingu i harcerstwa polskiego, kontynuuje zasady programowe Związku Harcerstwa Polskiego z lat 1918-39. Wychowanie patriotyczne i podnoszenie wartości pamięci o przeszłości jest uznawane za ważny element programu wychowawczego ZHR. Związek angażuje się w obchody rocznic i zbiera relacje świadków historii.

Stowarzyszenie Pokolenie działa od 1997 r., zajmuje się m.in. popularyzacją najnowszej historii Polski. Jego siedzibą są Katowice, a główna aktywność związana jest z tematyką regionalną. Głównym przedsięwzięciem, realizowanym z IPN, jest internetowa Encyklopedia Solidarności zawierająca ok. 5 tys. biogramów, 2,5 tys. haseł, 180 tys. skanów prasy podziemnej i kilkaset relacji świadków. Stowarzyszenie m.in. organizowało obchody rocznic historycznych, posiada archiwum zdjęciowe i zbiór kilkuset niepublikowanych relacji, pomaga też byłym opozycjonistom.

Nagroda Kustosz Pamięci Narodowej została ustanowiona w 2002 r. przez ówczesnego prezesa IPN Leona Kieresa. Ma charakter honorowy, jej ideą jest przywracanie "szacunku dla narodowej przeszłości i chronienie wartości, dzięki którym Polska przetrwała przez lata zniewolenia". Laureatami nagrody w poprzednich latach byli m.in. Światowy Związek Żołnierzy AK, Władysław Bartoszewski, Studium Polski Podziemnej, Stowarzyszenie "Archiwum Solidarności", Andrzej Kunert, Zofia i Zbigniew Romaszewscy, Paweł Jasienica (pośmiertnie) i Muzeum Polskie w Rapperswilu. (PAP)

akn/ pz/