Kard. Karol Wojtyła tuż po tym, jak został wybrany przez konklawe na papieża. Watykan, 16.10.1978. Fot. PAP/EPA
16 października mija 45 lat od chwili wyboru kard. Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową. Jan Paweł II był pierwszym papieżem z Polski i pierwszym po 455 latach następcą św. Piotra niebędącym Włochem oraz najmłodszym zwierzchnikiem Kościoła katolickiego od 1864 r.
Karol Wojtyła urodził się 18 maja 1920 r. w Wadowicach koło Krakowa jako drugi syn i najmłodsze z trojga dzieci emerytowanego porucznika Karola Wojtyły i Emilii z Kaczorowskich. Ochrzczony został miesiąc później w miejscowej parafii.
Święcenia kapłańskie Karol Wojtyła otrzymał w 1946 r. W 1958 r. został biskupem i sufraganem archidiecezji krakowskiej, w czerwcu 1967 r. - kardynałem.
Dr M. Łuczewski: Wojtyła chciał zmienić Kościół, społeczeństwo, państwo i kulturę
Podczas Soboru Watykańskiego II, który obradował od 11 października 1962 r. do 8 grudnia 1965 r., uczestniczył we wszystkich czterech sesjach m.in., jako członek komisji opracowującej i redagującej tzw. schemat XIII, czyli tekst konstytucji "O obecności Kościoła w świecie współczesnym", konstytucji "O Kościele", deklaracji "O wolności religijnej" oraz dekretu "O apostolstwie świeckim".
Z nominacji papieża Pawła VI Karol Wojtyła został członkiem Komisji Soborowej dla Apostolstwa Świeckiego. Na nadzwyczajnym zgromadzeniu Synodu Biskupów w październiku 1969 r. przedstawił projekt dokumentu "II Nadzwyczajny Synod Biskupów o sobie", określanego powszechnie, jako dokument Wojtyły.
16 października 1978 r. został wybrany przez konklawe na papieża przybierając imię Jan Paweł II. Był to symboliczny znak kontynuacji przerwanego nagłą śmiercią 33-dniowego pontyfikatu Jana Pawła I.
Jednym ze społecznych i teologicznych fundamentów pontyfikatu papieża z Polski było wezwanie - "Nie lękajcie się! Otwórzcie, otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi". Słowa te wypowiedział 22 październik 1978 r. na placu św. Piotra podczas mszy inaugurującej jego pontyfikat.
Jego pontyfikat trwał ponad 26 lat i był drugim, co do długości, w dziejach Kościoła. W tym czasie zwołał 9 konsystorzy, mianował ok. 240 kardynałów, w tym 5 Polaków i 2,5 tys. biskupów; wyświęcił ponad 2 tys. księży; beatyfikował 1338 osób, a 482 kanonizował.
Jan Paweł II miał wówczas 58 lat. Był pierwszym papieżem z Polski i pierwszym po 455 latach następcą św. Piotra niebędącym Włochem oraz najmłodszym zwierzchnikiem Kościoła katolickiego od 1864 r.
Jego pontyfikat trwał ponad 26 lat i był drugim, co do długości, w dziejach Kościoła. W tym czasie zwołał 9 konsystorzy, mianował ok. 240 kardynałów, w tym 5 Polaków i 2,5 tys. biskupów; wyświęcił ponad 2 tys. księży; beatyfikował 1338 osób, a 482 kanonizował.
Napisał 14 encyklik, w których w nowy sposób ukazywał wiarę Kościoła i jego ludzkie nauczanie, 14 adhortacji apostolskich, 11 konstytucji apostolskich, 45 listów apostolskich i 31 Motu Proprio ( list papieski o charakterze dekretu).
Wizję ludzkiej płciowości i relacji między męskością i kobiecością, zwaną teologią ciała, którą watykanista George Weigel określił „teologiczną bombą z opóźnionym zapłonem" przedstawił podczas katechez środowych, wygłaszanych co tydzień od roku 1979 do 1984 r.
Rodzinie poświęcony był pierwszy synod jego pontyfikatu, który odbył się w Rzymie między 26 września a 25 października 1980 r. Jego owocem była adhortacja apostolska "Familiaris consortio", w której potwierdził nauczanie Soboru Watykańskiego II i swojego poprzednika, papieża Pawła VI, wyrażone przede wszystkim w encyklice "Humanae vitae", o dwojakim celu współżycia małżeńskiego: budowaniu jedności małżonków i prokreacji.
Podkreślił w dokumencie, że "Kościół jest świadomy tego, że małżeństwo i rodzina stanowią jedno z najcenniejszych dóbr ludzkości", dlatego "pragnie nieść swoją naukę i zaofiarować pomoc".
Kalendarium życia Karola Wojtyły - Jana Pawła II
Oceniając sytuację rodziny we współczesnym świecie wskazał na zjawiska pozytywne, jak "zwrócenie większej uwagi, na jakość stosunków międzyosobowych w małżeństwie, na podnoszenie godności kobiety, na odpowiedzialne rodzicielstwo i na wychowanie dzieci". Z drugiej strony zwrócił uwagę na niebezpieczeństwa, wśród których wskazał - "błędne pojmowanie w teorii i praktyce niezależności małżonków we wzajemnych odniesieniach (...); stale wzrastającą liczbę rozwodów, plagę przerywania ciąży, coraz częstsze uciekanie się do sterylizacji i faktyczne utrwalanie się mentalności przeciwnej poczęciu nowego życia".
W ogłoszonej 25 marca 1995 r. encyklice "Evangelium Vitae" Jan Paweł II podkreślił, że życie ludzkie pochodzi od Boga, jest Jego darem, obrazem i odbiciem. "Bóg jest jedynym Panem tego życia: człowiek nie może nim rozporządzać" - pisał.
Wskazał na konieczność "budzenia w sumieniach, w rodzinach, w Kościele i społeczeństwie świeckim wrażliwości na sens i wartość ludzkiego życia w każdym momencie i w każdej kondycji". Tym samym, jako niemoralne określił dopuszczanie się aborcji, czyli zabójstwa człowieka od momentu poczęcia aż do narodzin, eutanazji oraz wykorzystywanie embrionów i płodów ludzkich jako przedmiotu eksperymentów.
Niespełna trzy lata po wyborze na papieża - 13 maja 1981 r. - na początku audiencji generalnej objeżdżał placu św. Piotra w Rzymie otwartym samochodem, został postrzelony przez Mehmeta Alego Agcę.
Rok po zamachu papież udał się do Fatimy w swą 11. podróż apostolską, która była wyrazem jego wdzięczności za ocalone życie. Jako wotum w sanktuarium w Fatimie pozostawił kulę, którą wystrzelił do niego zamachowiec. Została ona umieszczona w koronie zdobiącej figurę Matki Boskiej Fatimskiej. Natomiast przestrzelony pas sutanny przekazał na Jasną Górę. Jest on dzisiaj ważną relikwią dla pielgrzymów.
W 83. rocznicę objawień fatimskich, 13 maja 2000 r., papież wyniósł do chwały ołtarzy dwoje dzieci — Franciszka i Hiacyntę — świadków wydarzeń z 1917 r. W homilii podziękował Matce Bożej za orędzie fatimskie oraz za opiekę, jaką otoczyła go 13 maja 1981 r., w dniu zamachu na jego życie na placu św. Piotra.
W czasie pontyfikatu Jana Pawła II doszło m.in. do upadku systemu komunistycznego w Europie Środkowej i Wschodniej.
W przemówieniu do Zgromadzenia Ogólnego ONZ w 1995 r. powiedział, że "dopiero wówczas, gdy narody środkowej i wschodniej Europy odzyskały wolność, nadzieja na pokój, który powinien był nadejść wraz z końcem II wojny światowej, zaczęła nabierać realnych kształtów dla wielu ofiar tamtego konflikt". Podkreślił, że "żadne państwo, ani inny naród czy organizacja międzynarodowa – nie ma prawa utrzymywać, że dany naród nie zasługuje na istnienie".
Papież wielokrotnie mówił o podmiotowości narodu. W przemówieniu wygłoszonym 2 czerwca 1980 roku w UNESCO w Paryżu podkreślił, że "naród istnieje +z kultury+ i +dla kultury+, dlatego właśnie jest ona tym wielkim wychowawcą ludzi do tego, aby bardziej +być+ we wspólnocie, która ma dłuższą historię niż każdy człowiek i własna rodzina".
Z kolei w czasie przemówienia do Zgromadzenia Ogólnego ONZ w 1995 r. powiedział, że "dopiero wówczas, gdy narody środkowej i wschodniej Europy odzyskały wolność, nadzieja na pokój, który powinien był nadejść wraz z końcem II wojny światowej, zaczęła nabierać realnych kształtów dla wielu ofiar tamtego konflikt".
Podkreślił wówczas, że "żadne państwo, ani inny naród czy organizacja międzynarodowa – nie ma prawa utrzymywać, że dany naród nie zasługuje na istnienie".
Jan Paweł II był również pomysłodawcą Światowych Dni Młodzieży. Pierwsze międzynarodowe spotkanie młodych odbyło się 29-31 marca 1985 r. w Rzymie pod hasłem: "Abyście umieli zdać sprawę z nadziei, która jest w was". Od tego czasu, co dwa lub trzy lata, młodzi z całego świata spotykają się z Ojcem Świętym w wybranym miejscu – zaś co roku ze swoim biskupem na obchodach diecezjalnych.
Jako papież, 13 kwietnia 1986 r. Jan Paweł II przekroczył próg synagogi, a 23 marca 2000 r. stanął przed Ścianą Płaczu w Jerozolimie.
Prof. J. Eisler: wybór Karola Wojtyły na papieża był ogromnym szokiem dla władz PRL
Podróż do Ziemi Świętej dniach 20–26 marca 2000 r., w przeciwieństwie do większości pozostałych, nie nosiła nazwy "wizyta apostolska". W oficjalnym programie nazwano ją "Jubileuszową Pielgrzymką do Ziemi Świętej". "Wizyta ma przede wszystkim charakter osobistej pielgrzymki do miejsc biblijnych i korzeni wiary" - powiedział wówczas rzecznik Watykanu Joaquin Navarro-Valls.
Jan Paweł II nazywany jest także papieżem Bożego Miłosierdzia. 18 kwietnia 1993 r. beatyfikował s. Faustynę Kowalską, Apostołkę Bożego Miłosierdzia, a 17 sierpnia 2002 r., podczas pielgrzymki od Polski w krakowskich Łagiewnikach dokonał aktu zawierzenia świata Bożemu Miłosierdziu. Podkreślił wówczas, że tylko "w miłosierdziu Boga świat znajdzie pokój, a człowiek szczęście".
Zmarł w wieku 84 lat w wigilię Niedzieli Bożego Miłosierdzia 2 kwietnia 2005 r. o godz. 21.37 w Watykanie. Miał 84 lata. Podczas uroczystości pogrzebowych, 8 kwietnia 2005 r., wierni wołali "Santo subito" (Święty natychmiast).
Papież Benedykt XVI zgodził się na otwarcie procesu beatyfikacyjnego Jana Pawła II miesiąc po jego śmierci, uchylając tym samym wymóg 5-letniego okresu oczekiwania.
Szacuje się, że na uroczystości beatyfikacji papieża Polaka - 1 maja 2011 r. - przybyło ponad milion osób ze wszystkich kontynentów; wśród nich około 300 tysięcy Polaków. Ci, którzy nie zmieścili się na placu przed bazyliką w Watykanie, obserwowali uroczystości w innych punktach Rzymu.
"Jego przesłanie brzmiało: człowiek jest drogą Kościoła, a Chrystus jest drogą człowieka" - wskazywał papież Ratzinger. Wyraził przekonanie, że jego poprzednik "na nowo ukierunkował chrześcijaństwo ku przyszłości, Bożej przyszłości, wykraczającej poza historię, lecz również w niej zakorzenionej".
W czasie beatyfikacji Benedykt XVI powiedział, że Karol Wojtyła zasiadł na Stolicy Piotrowej "przynosząc ze sobą głęboką refleksję nad konfrontacją pomiędzy marksizmem i chrześcijaństwem, skupioną na człowieku".
"Jego przesłanie brzmiało: człowiek jest drogą Kościoła, a Chrystus jest drogą człowieka" - wskazywał papież Ratzinger. Wyraził przekonanie, że jego poprzednik "na nowo ukierunkował chrześcijaństwo ku przyszłości, Bożej przyszłości, wykraczającej poza historię, lecz również w niej zakorzenionej".
"Ten ładunek nadziei, który w pewien sposób został zawłaszczony przez marksizm oraz ideologię postępu, słusznie oddał on chrześcijaństwu" - zauważył.
Trzy lata po beatyfikacji, 27 kwietnia 2014 r. Jan Paweł II został ogłoszony świętym przez Franciszka, w obecności emerytowanego papieża Benedykta XVI.
Wspomnienie liturgiczne św. Jana Pawła II Kościół powszechny obchodzi 22 października.
W Polsce i w środowiskach polonijnych na całym świecie, w okolicach wyboru kard. Karola Wojtyły na stolicę Piotrową, obchodzony jest także Dzień Papieski organizowany przez Fundację Dzieło Nowego Tysiąclecia (FDNT), która powstała jako pokłosie VII pielgrzymki papieża do ojczyzny, która odbyła się w dniach 5-17 czerwca 1999 r.
W tym roku Dzień Papieski obchodzony będzie 15 października pod hasłem "Św. Jan Paweł II Cywilizacja życia". Słowa te nawiązują do encykliki św. Jana Pawła II - Evangelium vitae (Ewangelia życia) o wartości i nienaruszalności ludzkiego życia. (PAP)
Autor: Magdalena Gronek
mgw/ mir/
