Uczestnicy Forum Młodych i dyrektor generalna UNESCO Irina Bokova (C) podczas ogłoszenia Deklaracji kończącej Forum w ramach 41. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO w Krakowie. Fot. PAP/S. Rozpędzik
O zintegrowane podejście do ochrony i rekonstrukcji dziedzictwa kulturalnego i naturalnego oraz o zaangażowanie społeczności lokalnych w podejmowanie decyzji dotyczących obiektów dziedzictwa zaapelowali w deklaracji ogłoszonej w poniedziałek na sesji UNESCO uczestnicy Forum Młodych.
Fora Młodych towarzyszą sesjom Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO od kilku lat. W tegorocznych obradach uczestniczyły 32 osoby zajmujące się różnymi aspektami ochrony dziedzictwa kulturowego w 32 krajach. Przez dziesięć dni, w Warszawie i Krakowie, młodzi ludzie zapoznawali się z polskim doświadczeniem w rekonstrukcji zniszczonych zabytków oraz tematyką dziedzictwa utraconego i przywróconego.
Uczestnicy sesji obejrzeli krótki film będący dokumentacją pobytu młodych ludzi w Polsce. Tekst Deklaracji Forum Młodych odczytali Madina Thiam z Mali i Dmytro Koval z Ukrainy.
Uczestnicy Forum Młodych wyrazili zaniepokojenie procesem niszczenia dziedzictwa. "Wierzymy, że należy połączyć wysiłki, by chronić dziedzictwo o wyjątkowej powszechnej wartości oraz dbać o zrównoważony rozwój społeczeństwa" - napisali w swoim przesłaniu, zwracając uwagę na "pamięciotwórczy charakter" światowego dziedzictwa i szczególne znaczenie miejsc pamięci.
Uczestnicy Forum Młodych wyrazili zaniepokojenie procesem niszczenia dziedzictwa. "Wierzymy, że należy połączyć wysiłki, by chronić dziedzictwo o wyjątkowej powszechnej wartości oraz dbać o zrównoważony rozwój społeczeństwa" - napisali w swoim przesłaniu, zwracając uwagę na "pamięciotwórczy charakter" światowego dziedzictwa i szczególne znaczenie miejsc pamięci.
"Pamiętamy, że bez ludzi nie ma społeczności, a bez pamięci nie ma szans na zrównoważony rozwój; stąd obowiązkiem każdego państwa-strony jest postawienie człowieka w samym centrum celów zrównoważonego rozwoju" – brzmi tekst deklaracji.
Uczestnicy Forum Młodych podkreślili, że kluczowe znaczenie ma zaangażowanie społeczności lokalnych w decyzje dotyczące odnowy, rekonstrukcji i późniejszego użytkowania obiektów dziedzictwa oraz oparcie rekonstrukcji tego, co zostało utracone na istniejącym poczuciu przynależności społeczności.
"Opinie lokalnych społeczności, miejscowych populacji, rzemieślników i ludzi młodych powinny stanowić istotny czynnik w procesie podejmowania decyzji dotyczących konserwacji lub rekonstrukcji obiektów dziedzictwa kulturowego" – napisali w deklaracji uczestnicy Forum Młodych.
"Podkreślamy także znaczenie korzystania z autentycznych źródeł, aby uniknąć zawłaszczenia pamięci przez interesy polityczne lub +agresywny nacjonalizm+. Działania rekonstrukcyjne powinny mieć jasno określone granice – primum non nocere (po pierwsze nie szkodzić) i opierać się na znaczących dla danych społeczności wartościach" – dodali zauważając, że "pamięć jest dynamiczna, zatem należy zostawić przestrzeń dla nowych pamięci przyszłych pokoleń".
"Podkreślamy także znaczenie korzystania z autentycznych źródeł, aby uniknąć zawłaszczenia pamięci przez interesy polityczne lub +agresywny nacjonalizm+. Działania rekonstrukcyjne powinny mieć jasno określone granice – primum non nocere (po pierwsze nie szkodzić) i opierać się na znaczących dla danych społeczności wartościach" – dodali zauważając, że "pamięć jest dynamiczna, zatem należy zostawić przestrzeń dla nowych pamięci przyszłych pokoleń".
Młodzi ludzie zaapelowali do UNESCO, by jako organizacja stojąca na straży przestrzegania Konwencji o ochronie światowego dziedzictwa z 1972 r. wzięła pod uwagę możliwość promowania zintegrowanego podejścia do ochrony i rekonstrukcji materialnego i niematerialnego dziedzictwa oraz wspierała zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego i miejscowej ludności w dyskusję i wdrażanie konwencji.
Do społeczności międzynarodowej uczestnicy Forum Młodych zaapelowali o postrzeganie lokalnych społeczności jako kluczowych aktorów w procesie podejmowania decyzji związanych z kwestiami tożsamości kulturowej i pamięci, a także zarządzania miejscami dotkniętymi katastrofą, a do państw - stron konwencji o objęcie szczególną ochroną transgranicznych obiektów dziedzictwa i priorytetowe traktowanie obiektów transnarodowych nominowanych lub już umieszczonych na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Młodzi wezwali państwa, które są stronami konwencji, by wspierały innowacje, partnerstwo pomiędzy podmiotami publicznymi i prywatnymi, wprowadziły zajęcia edukacyjne oraz uruchomiły mechanizmy sprzyjające partycypacji lokalnych społeczności, zwracając szczególną uwagę na mniejszości, miejscowych mieszkańców, grupy zmarginalizowane, osoby niepełnosprawne i młodych.
Uczestnicy Forum Młodych 2017 zadeklarowali m.in. aktywny udział w dyskusjach dotyczących pamięci społecznej i zbiorowej. Zobowiązali się także do promowania tolerancji pomiędzy kulturami, międzynarodowego dialogu oraz "stawiania oporu wszelkim formom politycznego, kulturowego lub innego ekstremizmu działającego na niekorzyść ludzi i ich naturalnego i kulturowego: materialnego i niematerialnego dziedzictwa".
Tegoroczne Forum Młodych zostało przygotowywane przez Polski Komitet ds. UNESCO oraz Międzynarodowe Centrum Kultury, pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.(PAP)
wos/ agz/
