Wyd. Żyznowski
Dzieje wielickich Żydów opisała historyczka Małgorzata Międzobrodzka w publikacji „Żydzi w Wieliczce. Opowieść dokumentalna”. Książka ukazała się w 80. rocznicę zagłady tej społeczności z rąk niemieckich nazistów.
27 sierpnia 1942 r. Wieliczkę otoczyli hitlerowcy. Zapowiadali utworzenie tu getta, celem była jednak zagłada wszystkich żydowskich mieszkańców. Ok. 10 tys. osób zgromadzono na łąkach bogucickich – większość zabrano do obozu w Bełżcu, 600 osób do obozów pracy przymusowej, ok. 1 tys. najstarszych i schorowanych rozstrzelano w Puszczy Niepołomickiej. W wyniku sierpniowej akcji zginęli prawie wszyscy Żydzi z Wieliczki. Przeżyło – ok. 100 osób.
„Może dzięki tej książce młodzi wieliczanie dostrzegą, że – czy tego chcą, czy nie – polsko-żydowska przeszłość miasta jest także ich historią. Może szukający tu korzeni potomkowie Ocalonych spróbują zrozumieć złożoność tego miejsca. Może uda nam się wspólnie zbudować most nad przerwaną pamięcią” – powiedziała autorka książki publikacji „Żydzi w Wieliczce. Opowieść dokumentalna”.
Małgorzata Międzobrodzka przez wiele lat zbierała informacje o napływających do miasta i działających w Wieliczce wyznawcach judaizmu. Jak opisywała, praca ta jest opowieścią o obecności, ale także nieobecności Żydów w Wieliczce. „To także publikacja o ich relacjach z miastem, jego chrześcijańskimi mieszkańcami, kopalnią, a także ze sobą nawzajem. Z całą pewnością nie jest to jednak opowieść kompletna. Być może przestrzeń pomiędzy przedstawionymi faktami wypełniały ważniejsze wydarzenia, na których ślad nie trafiłam, i być może ktoś w przyszłości wypełni te luki. Bardzo na to liczę” – zwróciła uwagę.
Wydawnictwo Żyznowski, które książkę opublikowało oceniło, że publikacja Międzobrodzkiej jest pierwszą tak gruntownie i z różnych perspektyw opisującą dziele wielickich Żydów. Wcześniej, 10 lat temu, w 70. rocznicę zagłady, ukazała się antologia „Żydzi Wieliczki i Klasna 1872–2012. Teksty i fotografie”.
Patronat honorowy nad książką „Żydzi w Wieliczce. Opowieść dokumentalna” Małgorzaty Międzobrodzkiej objęły Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie, Konsulat Generalny Republiki Federalnej Niemiec w Krakowie, a także Miasto i Gmina Wieliczka oraz Fundacja Centrum Taubego Odnowy Życia Żydowskiego w Polsce.
Znaczna część archiwaliów, wykorzystanych w publikacji, pochodzi z Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.
Małgorzata Międzobrodzka jest absolwentką historii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1978–1994 pracowała jako asystent w Bibliotece Polskiej Akademii Nauk. Dalszą karierę zawodową związała z Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, gdzie pracowała od 1994 do 2016 r.; od listopada 1997 r. była kierownikiem działu historycznego. Poza dziejami Wieliczki autorka zajmuje się tematyką społeczności żydowskiej Wieliczki i okolic. Zorganizowała liczne wystawy poświęcone temu zagadnieniu i wciąż poszerza swoją wiedzę. Regularnie uczestniczy w licznych seminariach prowadzonych m.in. przez przedstawicieli Instytutu Jad Waszem w Jerozolimie.(PAP)
autor: Beata Kołodziej
bko/ aszw/
