Średniowieczna wieża gdańskiej Twierdzy Wisłoujście, pełniąca niegdyś funkcję latarni morskiej, przechodzi badania architektoniczne. Powinny one pozwolić poznać historię zmian, jakie zachodziły w tym zabytkowym obiekcie i opracować plan jego rewitalizacji.
Będące gospodarzem Twierdzy Muzeum Gdańska powierzyło wykonanie badań architektonicznych wieży zespołowi naukowców z Politechniki Gdańskiej. Jak poinformował rzecznik prasowy Muzeum Andrzej Gierszewski, analizy potrwają do końca roku, a ich wyniki mają być znane pod koniec stycznia przyszłego roku.
Muzealnicy mają nadzieję, że badania pozwolą im poznać stan zachowania obiektu oraz chronologię zmian, jakim ulegała wieża w trakcie licznych przebudów przeprowadzanych przy niej przez wieki.
Poza murami wieży analiza ma objąć także ceglane, kamienne, metalowe oraz drewniane detale. „Te ostatnie dotyczą zwłaszcza otworów okiennych oraz drzwiowych, których położenie i wielkość zmieniano na przestrzeni setek lat. W oparciu o analizę optyczną i wymiarową będzie można rozpoznać ingerencje budowlane takie jak: rozkucia, czy przemurowania. Mało kto je zauważa, ale wprawne oko dostrzeże różnice w użytych zaprawach, cegłach, technice ich wykonania oraz sposobach ułożenia” – powiedziała cytowana w komunikacie przesłanym przez placówkę, koordynator prac - dr Katarzyna Darecka z Muzeum Gdańska.
Rzecznik wyjaśnił, że – w ramach przygotowań do prac rewitalizacyjnych, Muzeum Gdańska planuje też przeprowadzić badania architektoniczne w kamieniczkach oficerskich tworzących część Wieńca wokół wieży.
Jak poinformował Gierszewski, wyniki analiz będą stanowiły istotny materiał pomocniczy do zaplanowania zakresu prac konserwatorskich, jakie powinny zostać wykonane przy zabytkowej budowli. Rzecznik dodał, że Muzeum poczyni w najbliższym czasie starania w celu pozyskania na ten cel stosownych środków.
Zespół, który bada wieżę twierdzy tworzą: dr hab. inż. arch. Robert Hirsch dr inż. arch. Piotr Samól, dr inż. arch. Anna Orchowska-Smolińska oraz inż. arch. Arkadiusz Woźniakowski. „Pierwszy z czwórki naukowców prowadził już badania w stanowiącym fragment Wieńca Domu Komendanta i specjalizuje się w problematyce architektonicznej gdańskich fortyfikacji” – poinformował Gierszewski.
Twierdza Wisłoujście to zespół budowli obronnych na prawym (wschodnim) brzegu Martwej Wisły. Powstał on w miejscu, gdzie w średniowieczu działały nadmorskie strażnice kontrolujące ujście Wisły do Bałtyku. W skład zespołu wchodzą dwa forty: czterobastionowy murowany fort zwany carre (zbudowany w latach 1586-1602) oraz otaczający go pięciobastionowy ziemny fort zwany obecnie Szańcem Wschodnim, zbudowany w latach 1624-1626.
Zbudowana na planie okręgu wieża stanowi dziś centralny punkt fortu carre. Powstała ona w 1482 r., jeszcze przed budową samego fortu. Pełniła ona funkcję latarni oraz punktu obserwacyjnego. Gdy w XVI i XVII wieku rozbudowywano fortyfikacje, stopniowo podwyższano też samą wieżę. W 1945 r., w czasie walk o Gdańsk, budowla została poważnie nadwyrężona i uległa częściowemu zawalenia. Z biegiem lat odbudowywano ją.
Znakomita większość obiektów składających się na Twierdzę Wisłoujście, przetrwała do dzisiejszych czasów w swojej oryginalnej formie. W kwietniu br. obiekt został wpisany na listę Pomników Historii.
W ostatnich latach Muzeum Historyczne Miasta Gdańska przeprowadziło na terenie twierdzy szereg prac remontowych i konserwatorskich. Wiele z nich wykonano dzięki funduszom pozyskanym z Unii Europejskiej, ministerstwa kultury, kasy miasta Gdańska oraz Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Tylko na przeprowadzony przed kilkoma laty remont czterech bastionów fortu carre wydano ponad 16 mln zł pozyskanych ze wspomnianych źródeł. Trwają starania o kolejne środki, bo zaniedbana przez długie lata budowla wymaga wielu pilnych prac. (PAP)
autor: Anna Kisicka
aks/ agz/