Źródło: Muzeum Podkarpackie w Krośnie
Istniejąca w Muzeum Podkarpackim w Krośnie największa w Polsce kolekcja zabytków związanych z historią oświetlenia w ostatnim czasie wzbogaciła się o 40 nowych eksponatów, m.in. lamp naftowych i olejowych oraz średniowiecznych krzesiw żelaznych.
"Zakupiliśmy 12 lamp naftowych oraz dwie lampy olejne. Udało się nam też wzbogacić kolekcje o świecznik oraz 25 krzesiw żelaznych" – powiedział w poniedziałek PAP dyrektor muzeum Jan Gancarski.
Zakupione lampy naftowe pochodzą z drugiej połowy XIX wieku. "Posiadają one wysokie walory estetyczne. Część z nich wyposażona jest w korpusy wykonane z porcelany, majoliki oraz emalii komórkowej z bogatą dekoracją orientalną" – dodał Gancarski.
Z kolei nabyte przez krośnieńskie muzeum lampy olejne powstały w pierwszej połowie XIX stulecia. "Swoją niepowtarzalność zawdzięczają rzadko spotykanym technikom metalurgicznym, które zostały zastosowane do wykonania ich korpusów. Do rzadkości należą również stosowane w nich, ciągle sprawne, a liczące ponad 150 lat, mechanizmy zegarowe tłoczące olej do palników" – wyjaśnił dyrektor muzeum.
Zauważył, że "niezwykle cennymi eksponatami są też średniowieczne krzesiwa żelazne". Do czasu wynalezienia zapałek służyły one do rozniecania ognia" - przypomniał.
Krośnieńska kolekcja liczy ponad dwa tysiące lamp, głównie naftowych. Posiada wszystkie typy tych lamp wykonane w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku w najważniejszych ówczesnych pracowniach w Europie i na świecie. Ekspozycja, która powstała w 1958 r. dysponuje jedynie kopią pierwszej, skonstruowanej w 1853 r. przez Ignacego Łukasiewicza, lampy naftowej. Kopię wykonano na podstawie jej opisu.
Lampa Łukasiewicza miała cylindryczny kształt, zbiornik na paliwo zrobiony był z grubej blachy zabezpieczającej przed wybuchem gazów powstających podczas spalania nafty. Rurkowy palnik osłonięto perforowaną przesłoną, która pozwalała na prawidłowy przepływ powietrza. Nafta po porowatym, bawełnianym lub lnianym knocie przemieszczała się do komory spalania.
Lampę według pomysłu Łukasiewicza wykonał lwowski rzemieślnik zajmujący się wytwarzaniem lamp olejnych Adam Bratkowski. Łukasiewicz nigdy nie opatentował swojego wynalazku.
Alfred Kyc (PAP)
kyc/agz/
