Mieszkańcy Spycimierza i okolicznych wsi układają kwietne dywany, po których przejdzie procesja Bożego Ciała. Fot. PAP/G. Michałowski
Tradycja dywanów kwiatowych na procesje Bożego Ciała oraz sokolnictwo – to kolejne wnioski złożone przez Polskę na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości – podaje MKiDN. Pierwszym polskim wpisem na Liście było Szopkarstwo krakowskie w 2018 r.
Jak podkreślono na stronie resortu kultury, "tradycja dywanów kwiatowych istnieje nieprzerwanie od ponad 200 lat". "Jest związana z obchodami Bożego Ciała – jednego ze świąt w liturgii Kościoła katolickiego w miejscowości: Spycimierz (woj. łódzkie) oraz Klucz, Olszowa, Zalesie Śląskie i Zimna Wódka (woj. opolskie)" - czytamy.
Resort kultury zaznaczył, że "procesje Bożego Ciała są ważnym wydarzeniem dla społeczności lokalnych, których przedstawiciele wspólnie przygotowują swoją parafię na uroczystości, związane ze świętem oraz przebiegiem trasy orszaku księży i wiernych". "W ten sposób wyrażają swoje przywiązanie do miejsca zamieszkania, identyfikując się z działaniami podejmowanymi przez członków wspólnoty parafialnej. Układanie dywanów kwiatowych na uroczystość Bożego Ciała integruje depozytariuszy, którzy dbają o to, by tradycja była z roku na rok kultywowana" - podkreślono.
Tradycja obchodów uroczystości Bożego Ciała
MKiDN zwraca uwagę, że w kultywowanie tradycji zaangażowane są wielopokoleniowe rodziny, które w sposób zwyczajowy każdego roku angażują się w układanie dywanów kwiatowych. "Istotną rolę odgrywa przekaz rodzinny, gdyż zjawisko przekazywane jest na drodze bezpośredniej transmisji międzypokoleniowej. Religijność jest istotnym składnikiem ich tożsamości indywidualnej oraz kulturowej" - wskazano.
Drugim wnioskiem, składanym wspólnie przez 24 państwa, jest sokolnictwo. Koordynatorem tego wniosku są Zjednoczone Emiraty Arabskie, które zainicjowały pierwszy wpis w roku 2009. Polska dołączyła w 3. turze rozszerzenia wniosku.
Sokolnictwo, jak podano w informacji prasowej, to sztuka pozyskiwania zwierzyny w jej naturalnym środowisku przy użyciu ułożonych w tym celu ptaków drapieżnych. "Początkowo praktykowane było jako sposób pozyskiwania żywności, jednak z biegiem czasu praktykę sokolniczą w Polsce, zaczęto utożsamiać przede wszystkim z dzieleniem wartości, stylu życia i poczucia znajomości przyrody" - wyjaśnił resort kultury.
Podlaskie tradycje i historia na festynach etnograficznych
Jak zaznaczono w sokolnictwie używane są trzy grupy ptaków drapieżnych - sokoły, jastrzębie i orły. "W Polsce termin sokolnictwo oznacza sztukę polowania z dziennymi ptakami drapieżnymi, obejmującymi wszystkie gatunki ptaków szponiastych. Polskie sokolnictwo ma wspólną historię z sokolnictwem innych krajów środkowoeuropejskich, będąc częścią dużej społeczności międzynarodowej. Łączą je wspólne wartości, tradycje i praktyki podobne na całym świecie, w tym zwłaszcza metody szkolenia ptaków, sposób zajmowania się nimi i nawiązywania więzi emocjonalnej, a także wykorzystywany sprzęt" - czytamy.
MKiDN przekazało, że "trening i zachowanie dobrej kondycji sokołów wymaga specjalnej troski i jest połączone z potrzebą lotu ptaka, bez określonego czasu, czy inwazyjnego kontrolowania". "Dzisiejsza praktyka sokolnicza jest skorelowana z ochroną biologiczną, która polega na metodach płoszenia niepożądanego ptactwa, głównie na lotniskach, w sadach, na wysypiskach śmieci, w parkach, obiektach historycznych i innych dużych obiektach (fabryki, magazyny)" - przypomina resort.
Lista Reprezentatywna Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości jest wykazem praktyk i zjawisk z całego świata, które pomagają ukazać różnorodność tego dziedzictwa i podnieść świadomość na temat jego znaczenia. Wpisów na Listę dokonuje Międzyrządowy Komitet ds. ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego podczas corocznych obrad. Wnioski oceniane są pod kątem zgodności z kryteriami wpisu opracowanymi przez UNESCO na mocy standardów Konwencji.
Od 2012 roku Lista obejmuje 366 wpisów. Niematerialne dziedzictwo kulturowe oznacza praktyki, wyobrażenia, przekazy, wiedzę i umiejętności – jak również związane z nimi instrumenty, przedmioty, artefakty i przestrzeń kulturową – które wspólnoty, grupy i w niektórych przypadkach, jednostki uznają za część własnego dziedzictwa kulturowego. To niematerialne dziedzictwo kulturowe, przekazywane z pokolenia na pokolenie, jest stale odtwarzane przez wspólnoty i grupy w relacji z ich otoczeniem, oddziaływaniem przyrody i ich historią oraz zapewnia im poczucie tożsamości i ciągłości, przyczyniając się w ten sposób do wzrostu poszanowania dla różnorodności kulturowej oraz ludzkiej kreatywności.
W 2018 roku jako pierwszy polski element dziedzictwa Międzyrządowy Komitet ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego w Port Louis na Mauritiusie wpisał Szopkarstwo krakowskie. Sposób przedstawienia tej kandydatury we wniosku i towarzyszących mu materiałach został bardzo wysoko oceniony przez Zespół oceniający wnioski, który podkreślił uwidocznienie centralnej roli twórców szopek jako depozytariuszy dziedzictwa. Twórcami szopek są przede wszystkim osoby zamieszkałe w Krakowie i jego okolicach, którzy swoją wiedzę, doświadczenie i pasję przekazują z pokolenia na pokolenie. Współcześnie szopki charakteryzują się nagromadzeniem zminiaturyzowanych elementów zabytkowej architektury Krakowa, które są fantazyjnie przetworzone i połączone. (PAP)
autor: Katarzyna Krzykowska
ksi/ par/
