Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, w którego zbiorach jest ponad 500 tys. okazów zoologicznych, botanicznych i geologicznych, stworzy pracownię analiz molekularnych, konserwacji materiału genetycznego i bank DNA dla eksponatów przyrodniczych pochodzenia organicznego – głównie owadów.
Jak poinformowała w piątek bytomska placówka, tworzona kosztem ponad 186 tys. zł pracownia umożliwi przygotowanie eksponatów z zakresu dziedzictwa przyrodniczego (głównie bezkręgowców) do opracowania zapisu sekwencji genowych.
"W związku z tym, że najliczniejszą – w zbiorach muzealnych, jak i w przyrodzie – grupą zwierząt są owady, wyposażenie pracowni molekularnej jest głównie im dedykowane, podobnie jak optyczny sprzęt pomocniczy do digitalizacji postępu prac konserwatorskich i analitycznych w celach dokumentacyjno-edukacyjnych" – podało Muzeum Górnośląskie.
Będzie to pierwsza taka pracownia w placówkach będących w domenie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Na jej utworzenie muzeum dostało ponad 148 tys. zł dofinansowania z Funduszu Promocji i Kultury.
Równolegle do badań prowadzonych przez tworzącą się pracownię muzeum zamierza rozwijać gromadzenie próbek badawczych w ramach banku DNA. Placówka jest prekursorem takich badań wśród ośrodków z domeny resortu kultury. Tworzenie banku próbek DNA z materiałów kolekcji osteologicznej Działu Przyrody rozpoczęto siedem lat temu.
"Jednym z olbrzymich sukcesów tego początkowego etapu angażowania się Muzeum Górnośląskie w Bytomiu w ten typ innowacyjnych badań muzealiów przyrodniczych było zainteresowanie genetyków badaniami jednego z najcenniejszych w świecie eksponatu dermoplastycznego – żubrzycy Planty. Dzięki niej powiodła się bezprecedensowa próba uratowania istnienia w przyrodzie największego ssaka Europy" – przypomnieli w piątek bytomscy muzealnicy.
Planta stała się zaczątkiem restytucji stada białowieskiego, a w konsekwencji światowej populacji tego gatunku, dlatego tak ważne były badania genetyczne i poznanie antycznego DNA żubra. W przedsięwzięcie włączyli się wybitni genetycy europejscy i amerykańscy, wśród nich światowy autorytet w tej dziedzinie prof. Michael Hofreiter.
Dzięki dalszej współpracy z Laboratorium Genetycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego i Pracownią Molekularną z Poczdamu opracowano stosowane do dziś procedury pobierania prób osteologicznych i procedury dekontaminacji. W ciągu sześciu lat zgromadzono kilkaset próbek kostnych gatunków ssaków rzadkich i zagrożonych z Afryki, Ameryki Północnej, Europy i z Azji.
"W ramach tego projektu chcemy zintensyfikować te działania oraz w większym zakresie upublicznić ten jedyny w Polsce tego typu projekt. Na obecnym etapie rozwoju badań genetycznych możliwe jest rozszerzenie naszego banku o próby sierści i włosów, gdyż najnowsze metody badawcze pozwalają również na efektywną analizę takich próbek" – informuje muzeum.
Przedstawiciele placówki wskazują, że ostatnie dziesięciolecia to okres wielkiego postępu w badaniach genetycznych, zwłaszcza dotyczących materiałów muzealnych dokumentujących przyrodę – współczesną, subfosylną (pozostałości organizmów żywych), a nawet skamieniałości. Stąd m.in. idea stworzenia nowoczesnej pracowni analiz molekularnych i konserwacji materiału genetycznego.
Dział Przyrody Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu zgromadził ponad 500 tys. okazów zoologicznych, botanicznych i geologicznych. Największe i najcenniejsze są kolekcje entomologiczne i ornitologiczne.
Do najciekawszych należą unikatowe kolekcje autorskie, np. entomologiczne zbiory Franza Kirscha, Hansa Nowotnego, Paula Hermanna Raebela, Sergiusza Tolla, Wojciecha Mączyńskiego (najstarsza kolekcja owadów z Mazowsza) czy zbiór ok. 6 tys. ważek, powstały na bazie historycznej kolekcji Maksymiliana i Wiktora Żaków i Leona Sawkiewicza. Bardzo cenna jest także licząca ponad 20 tys. obiektów kolekcja żądłówek Jane Van der Smissena. Zbiór tych owadów jest systematycznie poszerzany o okazy pochodzące z polskich badań naukowych i z wypraw badawczych prowadzonych w regionie śródziemnomorskim i w Nowej Kaledonii.
Trzon zbioru kręgowców (8 tys. okazów) stanowią kolekcje ornitologiczne i teriologiczne. Wyróżnia się wśród nich kolekcja skórek ptasich Ottona Natorpa – jednego z najznamienitszych preparatorów w historii Europy, a także kolekcja Eberharda Dreschera, obejmująca ptasie jaja, gniazda i preparaty dokumentujące wybrane zagadnienia z biologii, morfologii i anatomii ptaków. Obecnie najintensywniej rozwijane są kolekcje osteologiczne ssaków, kolekcja skórek ptasich i taksonomiczna kolekcja ptasich skrzydeł.(PAP)
mab/ joz/
