Stała opieka nad grobem, zebranie środków na jego renowację i przesyłanie informacji o lokalizacji powstańczych mogił, nie tylko tych zaniedbanych, to cele skierowanej do szkół akcji zainaugurowanej przez Muzeum Powstania Warszawskiego.
"W ubiegłym roku zgłosili się do nas uczniowie z warszawskiej Szkoły Podstawowej im. Juliana Tuwima pragnący przeprowadzić na charytatywny cel zbiórkę podczas dyskoteki. Zaproponowaliśmy, by to była opieka nad grobem powstańczym Jadwigi Gradowskiej ps. Jaga, sanitariuszki Batalionu +Chrobry I+. Uczniowie zebrali 4 tys. zł, które posłużyły do odbudowy zagrożonego grobowca. I od tej pory uczniowie się tym grobem opiekują. Ten dobry przykład sprawił, że uznaliśmy, iż tę akcję trzeba rozpropagować wśród innych szkół" - mówił podczas wtorkowego spotkania dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego Jan Ołdakowski.
W związku z tym - jak zaznaczył - w tym roku przed 1 listopada pragną zainaugurować, bazując na doświadczeniach tej szkoły, akcję, w której szkoły będą mogły "w swoisty sposób zaadoptować", objąć opieką grobowiec powstańca warszawskiego. "Możliwe są trzy rodzaje zaangażowania. Deklaracja, że dana szkoła będzie się opiekować na stałe wskazanym przez nas powstańczym grobem. Wsparcie będzie polegało na sprzątaniu mogiły i zapalaniu zniczy w momentach ważnych - 1 sierpnia i 1 listopada - oraz informowaniu, jeżeli jej stan będzie się pogarszał. Drugim sposobem jest przeprowadzenie zbiórki pieniędzy, jak to zrobiła szkoła im. Tuwima i zebranie 4 tys. zł na renowację grobu" - opowiadał dyrektor.
Muzeum opiekuje się grobami powstańczymi zagrożonymi likwidacją. "Do tej pory udało się ocalić 144 mogiły. Są one remontowane według projektu rzeźbiarza Dariusza Kowalskiego. Na szarych betonowych krzyżach umieszczane są tabliczki z symbolem Polski Walczącej z czerwonego piaskowca i tabliczki epitafijne z piaskowca szydłowieckiego. W Warszawie jest ponad 20 grobów, które znaleźliśmy, będących w bardzo złym stanie lub zagrożonych likwidacją. Koszt renowacji takiej mogiły to ok. 4 tys. zł" - wyjaśnił Ołdakowski.
Trzeci sposób współpracy z Muzeum w ramach inicjowanej akcji to przesyłanie informacji o lokalizacji powstańczych mogił. "Jesteśmy instytucją, która gromadzi informacje o tych grobach, ale nie mamy ich wszystkich. Więc zachęcamy szkoły z całego województwa, żeby przysyłały do nas informacje, gdzie są grobowce powstańcze, nie tylko te zaniedbane. Będę wysyłał listy do szkół zapraszające do udziału w akcji" - zaakcentował dyrektor.
Pomysłodawca akcji ze szkoły im. Tuwima Piotr Szczepański podkreślił, że pragnął w ten sposób złożyć hołd polskim bohaterom. "Dlatego zaproponowałem, żebyśmy zebrali pieniądze z charytatywnej dyskoteki na renowację mogiły powstańczej" - powiedział. Uczniowie zaznaczają, że w ich szkole co roku na dyskotekach zbierane są pieniądze, a później wspólnie decydują, na jaki cel charytatywny je przeznaczyć. Deklarują, że będą kontynuować tę tradycję.
Kierownik działu archiwum Muzeum Powstania Warszawskiego dr Jarosław Maliniak przypomniał, że w zasadzie od samego początku powstania placówka zajmuje się renowacją grobów powstańczych. "Oczywiście to w pierwszej kolejności groby zagrożone likwidacją. Sami je wyszukujemy, przyjmujemy także zgłoszenia z informacjami o grobach w złym stanie, zaniedbanych. Później jeździmy i weryfikujemy, jak to wygląda naprawdę. Wczoraj na przykład byłem na cmentarzu parafialnym na Okęciu i ze zgrozą zobaczyliśmy na grobie powstańczym tabliczkę +do likwidacji+" - powiedział.
"W pierwszej kolejności naszym zadaniem jest uratowanie tych grobów przed likwidacją, by nie dopuścić do sytuacji, że powstańcze mogiły zaczną znikać. To podstawowy krok. Dopiero później możemy przystąpić do renowacji takiego grobu i opieki nad nim. To nasze zadanie jako instytucji, zachowanie pamięci o powstańcach. W związku z tym został uruchomiony specjalny adres mailowy powstanczegroby@1944.pl, gdzie można zgłaszać nam wszystkie mogiły powstańcze znajdujące się nie tylko w Warszawie, ale w całym województwie. My taką ewidencję prowadzimy i dążymy do tego, by była ona pełna i kompleksowa" - mówił dr Maliniak.
Zaznaczył, że sami nie są w stanie dotrzeć do wszystkich cmentarzy, ponieważ często są one niewielkie i mieszczą się w małych miejscowościach. "I tylko okoliczni mieszkańcy mają szansę zauważyć, że jest tam powstańczy grób znajdujący się w złym stanie. Jest to też apel, by zgłaszać groby wszystkich powstańców, nie tylko takie, ponieważ dążymy do stworzenia pełnej ewidencji wszystkich ich grobów. Oczywiście pierwszym krokiem jest Warszawa i woj. mazowieckie, może później to się rozwinie na cały kraj" - zaakcentował.
Dyrektor Muzeum dodał, że przed 1 listopada wolontariusze placówki sprzątali mogiły powstańcze, które do tej pory wyremontowali. "Opiekujemy się też stale grobowcami Jana Nowaka-Jeziorańskiego i gen. Zbigniewa Ścibor-Rylskiego na Starych Powązkach. Zapraszamy warszawskie szkoły do swoistej adopcji grobów powstańczych, by brały za nie odpowiedzialność, by uczniowie je odwiedzali, sprawdzali, w jakim są stanie, sprzątali i w odpowiednich momentach zapalali znicze. To forma pamięci o Powstaniu Warszawskim i oddawanie hołdu jego uczestnikom" - mówił. (PAP)
autor: Anna Kondek-Dyoniziak
akn/ wj/
