Na Cmentarzu Żydowskim w Płocku odczytano imiona i nazwiska 1680 dzieci z getta w 82. rocznicę jego likwidacji

W czasie II wojny światowej, we wrześniu 1940 r., Niemcy utworzyli getto w Płocku, do którego przesiedlali też Żydów z okolicznych wsi i miasteczek. W lutym 1941 r. rozpoczęli jego likwidację, która trwała do 1 marca. W tym czasie na terenie płockiego getta przebywało ponad 6 tys. osób.

Gabriela Nowak-Dąbrowska z Fundacji Nobiscum, historyczka, genealożka i badaczka historii społeczności żydowskiej Płocka, na podstawie kwerendy, m.in. w zasobach tamtejszego Archiwum Państwowego, ustaliła 1680 imion i nazwisk dzieci z płockiego getta. Zostały one opublikowane w książce "Mała księga imion" i odczytane w środę na płockim Cmentarzu Żydowskim.

"Nie chcemy zapomnieć o tragedii Żydów z Płocka. Jesteśmy winni pamięć ofiarom, ale także czujemy się zobowiązani wobec żyjących potomków płockich Żydów" - podkreśliła podczas uroczystości Nowak-Dąbrowska. Przypomniała, że podczas likwidacji płockiego getta jego mieszkańcy byli mordowani, w tym dzieci, także niemowlęta. Jak dodała, dzieci, które przeżyły deportację z getta w Płocku, ginęły potem w obozie przejściowym w Działdowie, w getcie w Warszawie, a także w obozach zagłady w Treblince i w Auschwitz.

"82 lata po tych tragicznych wydarzeniach przywołajmy z niepamięci ich imiona i nazwiska. Niech wybrzmią w przestrzeni naszego miasta" - powiedziała Nowak-Dąbrowska, rozpoczynając odczytywanie imion i nazwisk najmłodszych więźniów płockiego getta, które wraz z archiwalnymi fotografiami opublikowano w "Małej księdze imion", wydanej przez Fundację Nobiscum.

Na zakończenie uroczystości, zgodnie z żydowską tradycją upamiętniania miejsc pochówku, na pomniku poświęconym ofiarom Holokaustu na płockim Cmentarzu Żydowskim złożono kamyki z imionami dzieci z getta.

Społeczność żydowska w Płocku należała do najstarszych w Polsce. W 1939 r. płoccy Żydzi obchodzili 700. rocznicę obecności w tym mieście - stanowili wtedy tam ok. 30 proc. ludności. Holokaust przeżyło kilkuset płockich Żydów. Po zakończeniu II wojny światowej zaczęli oni powracać do rodzinnego miasta, jednak większość z nich w kolejnych latach wyemigrowała z Polski, głównie do Izraela i USA.

Fundacja Nobiscum, która powstała w Płocku w 2018 r., promuje sztukę i wiedzę historyczną, organizując m.in. koncerty, wystawy, wydając publikacje książkowe i płytowe, a także internetowe. Jej projekt "Mała księgi imion" jest kolejnym poświęconym dziejom społeczności żydowskiej Płocka.

Wcześniej Fundacja Nobiscum opublikowała m.in. przewodnik "Śladami płockich Żydów", zawierający opisy i fotografie kilkudziesięciu miejsc pełniących ważne funkcje społeczne i religijne dawnej społeczności żydowskiej miasta oraz monografię "Okno na Kwiatka. Ulica Józefa Kwiatka w Płocku od początku XIX wieku do 1939 r.", prezentującą dzieje i mieszkańców jednej z najstarszych tamtejszych ulic, zarazem główną arterię dawnej dzielnicy żydowskiej.

W 2019 r. Fundacja Nobiscum uruchomiła portal JewishPlock.eu. Zamieszczono tam m.in. kilkaset reprodukcji fotografii i dokumentów, w tym pochodzących z rodzinnych archiwów potomków płockich Żydów, mieszkających obecnie za granicą, które nie były wcześniej publikowane. Także od 2019 r., w ramach projektu "Pamięć. Płock 1939", Fundacja Nobiscum na swym portalu upamiętnia również imiennie Żydów mieszkających w tym mieście do II wojny światowej.

We wrześniu 2022 r. Fundacja Nobiscum przygotowała z kolei wystawę online pt. "Rachmonim bnei rachmonim. Płoccy Żydzi, dobroczynność i filantropia", która została wówczas wpisana w program tegorocznych Europejskich Dni Kultury Żydowskiej - ekspozycji towarzyszyła publikacja książkowa pod tym samym tytułem. (PAP)

autor: Michał Budkiewicz

mb/ aszw/