Otwarcie gdańskiego Muzeum Bursztynu w nowej siedzibie, Wielkim Młynie – 24 lipca

Przez 15 lat Muzeum Bursztynu mieściło się w zabytkowym Zespole Przedbramia, obejmującym Katownię i Wieżę Więzienną. Placówka borykała się jednak z zapewnieniem dostępności wszystkim zwiedzającym. Niewielkie gotyckie pomieszczenia i klatki schodowe uniemożliwiały oglądanie wystaw osobom niepełnosprawnym, zwiedzanie stanowiło też spore wyzwanie dla osób starszych. Poza tym, nie było też przestrzeni do prowadzenia działalności dydaktycznej i edukacyjnej.

"W trakcie prac adaptacyjnych w Wielkim Młynie wykonaliśmy przede wszystkim konserwację jego substancji zabytkowej. Wykonane zostały też różne elementy rekonstrukcyjne, włącznie z chorągwią wiatrową na kalenicy. Powierzchnia muzeum liczy 2,5 tys. metrów kwadratowych powierzchni użytkowej, co oznacza wzrost o 2,5 raza. Natomiast powierzchnia wystawy stałej - ponad tysiąc metrów kwadratowych - zwiększyła się aż trzykrotnie" - powiedział w piątek na konferencji prasowej dyrektor Muzeum Gdańska Waldemar Ossowski.

Dodał, że w ramach prac termomodernizacyjnych wymieniony został dach i stolarka okienna. W nowej siedzibie Muzeum Bursztynu jest winda.

Kierownik Muzeum Bursztynu Renata Adamowicz wyjaśniła, że wystawa główna w Wielkim Młynie podzielona będzie na dwie części: przyrodniczą i artystyczną. Na ekspozycji będzie też część poświęcona historii Wielkiego Młyna.

W pierwszy weekend otwarcia muzeum - 24-25 lipca - wstęp będzie wolny, ale trzeba będzie online zarezerwować wejściówkę na stronie internetowej www.muzeumgdansk.pl. Rezerwacja ruszy 19 lipca. Z powodów epidemii COVID-19 na wystawie może przebywać jednocześnie ok. 100 osób.

Na wystawie można będzie podziwiać m.in. unikatowe inkluzje w bursztynie. Będzie wśród nich zatopiony w żywicy gekon o długości ponad 2 cm, z kompletnym tułowiem i wszystkimi czterema nogami. Jaszczurce brakuje jedynie końca ogonka, a lewa połowa głowy jest otwarta. Jest to drugi okaz gekona z bursztynu bałtyckiego, ale jedyny tak kompletnie zachowany. Drugi "Jantarogekko balticus" znajduje się w Niemieckim Muzeum Bursztynu w Ribnitz-Damgarten. Kolejny interesujący obiekt inkluzji to pająk ptasznik, który mierzy ponad 4 centymetry i jest obecnie największą inkluzją tego typu na świecie.

Wyjątkowym eksponatem są też wykonane z bursztynu szachy. Powstały one w czasach świetności tej gry ok. 1690 r. w Gdańsku, najprawdopodobniej w warsztacie Michała Redlina, jednego z najbardziej cenionych gdańskich bursztynników. Z Gdańska komplet szachów trafił do Amsterdamu, a następnie w 1758 r. do Szkocji na zamek Blair. Jego posiadaczami była rodzina Murrayów.

Podobnej klasy, kompletne i świetnie zachowane zestawy szachów, znajdują się w kolekcjach duńskiej rodziny królewskiej, Państwowego Muzeum Ermitażu w Sankt Petersburgu (Rosja) oraz Muzeum Jubilerstwa i Złotnictwa Grünes Gewölbe w Dreźnie (Niemcy).

Na wystawie będzie można zobaczyć też m.in. ok. 68-kilogramową bryłę bursztynu, pochodzącą z indonezyjskiej wyspy Sumatra.

W Wielkim Młynie muzealnicy będą mieli do dyspozycji trzy kondygnacje, na których urządzone zostaną wystawa główna, sala wystaw czasowych i pomieszczenia biurowe. Na dolnej kondygnacji znajdzie się m.in. sklep muzealny z wyrobami jubilerskimi.

Adaptację XIV-wiecznego zabytku na cele muzealne rozpoczęto pod koniec 2018 roku.

Przebudowa Wielkiego Młyna i przygotowanie w niej wystawy stałej Muzeum Bursztynu realizowana była m.in. dzięki projektowi "Połączeni bursztynem" w ramach Programu Polska-Rosja 2014-2020. W ramach unijnej dotacji w kwocie niespełna 2,3 mln euro Muzeum Gdańska będzie miało do dyspozycji ponad 1,5 mln euro (wkład własny to 155 tys. euro), a partner projektu, kaliningradzkie Muzeum Światowego Oceanu, otrzyma ponad 740 tys. euro (wkład własny to ok. 74 tys. euro). Dofinansowanie Unii Europejskiej w takim wspólnym przedsięwzięciu wynosi 90 proc.

Wielki Młyn został wybudowany przez Krzyżaków ok. 1350 r. na wyspie utworzonej przez ramiona Kanału Raduni. Po raz pierwszy wzmiankowany w 1364 r., był jednym z największych "zakładów przemysłowych" średniowiecznej Europy - napędzanym początkowo przez 12 kół wodnych, od 1471 r. - 18, a od 1880 r. przez turbiny parowe. Pod koniec XIX w. produkował ok. 200 ton mąki dziennie. Wielki Młyn został zniszczony - z wyjątkiem murów obwodowych - w 1945 r., odbudowano go w latach 1962-65.

W 1962 r. w Wielkim Młynie zorganizowano wystawę "Polska na morzu 1945-1962", a trzy lata później ekspozycję "XX lat polskiego przemysłu okrętowego". Pomimo powodzenia wystawy zarządzające budynkiem Biuro Obrotu Maszyn i Surowców nie zgodziło się na przekazanie obiektu Stoczni Gdańskiej.

Od 1994 r. w Wielkim Młynie działał dom handlowy. W związku z rezygnacją przez kupców z dzierżawy stoisk w 2016 r. zabytkowy obiekt przekazano w użytkowanie wieczyste obecnemu Muzeum Gdańska.(PAP)

autor: Robert Pietrzak

rop/ pat/