Koncert średniowiecznych pieśni liturgicznych upamiętniających świętych męczenników Kościoła w wykonaniu warszawskiego zespołu Gregorianum otworzy w piątek wieczorem w Płocku trzydniowy Festiwal Muzyki Jednogłosowej. To już 22. edycja wydarzenia.
Wszystkie koncerty będą się odbywały tradycyjnie w zabytkowej płockiej katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, która jest jedną z pięciu najstarszych bazylik w Polsce.
„Wspólnym mianownikiem tegorocznego Festiwalu Muzyki Jednogłosowej jest obchodzona w tym roku 1050. rocznica Chrztu Polski. Z tego powodu postanowiliśmy zaprezentować pieśni pochodzące z najstarszych zabytków muzycznych, które związane są z Kościołem i z liturgią. To także utwory nawiązujące do trwającego Wielkiego Postu oraz tajemnicy Zmartwychwstania zbliżających się świąt wielkanocnych” – powiedział PAP ks. dr Andrzej Leleń, wykładowca płockiego Wyższego Seminarium Duchownego, referent ds. muzyki kościelnej w diecezji płockiej.
„Wspólnym mianownikiem tegorocznego Festiwalu Muzyki Jednogłosowej jest obchodzona w tym roku 1050. rocznica Chrztu Polski. Z tego powodu postanowiliśmy zaprezentować pieśni pochodzące z najstarszych zabytków muzycznych, które związane są z Kościołem i z liturgią. To także utwory nawiązujące do trwającego Wielkiego Postu oraz tajemnicy Zmartwychwstania zbliżających się świąt wielkanocnych” – powiedział PAP ks. dr Andrzej Leleń.
Podczas piątkowego koncertu zespół Gregorianum zaprezentuje pieśni, responsoria i antyfony związane ze świętymi męczennikami - św. Janem Chrzcicielem, św. Szczepanem, św. Jędrzejem i św. Cecylią. Będzie to wybór utworów z rękopisu, który powstał prawdopodobnie na południu Niemiec ok. 1200 r., a obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie pod sygnaturą RP 1304. Jest to jeden z najstarszych i najcenniejszych średniowiecznych manuskryptów muzycznych w Polsce.
„Datowanie rękopisu to sprawa skomplikowana. Przyjmuje się, że powstał on pod koniec XII lub z początkiem XIII wieku. Sprzecznych informacji dostarcza jego notacja, bardzo archaiczna, sanktgalleńska, którą zapisywano chorał we wczesnym okresie. Jednocześnie adnotacje, które pojawiają się w rękopisie, wskazują na czasy bliższe roku 1200. Także na ich podstawie można przypuszczać, że rękopis powstał na południu Niemiec. Nie wiadomo, kiedy dokładnie trafił do Polski. Prawdopodobnie było to w XIV lub XV wieku” – powiedział PAP muzykolog Jacek Iwaszko z zespołu Gregorianum, który istnieje od 2005 r.
Dodał, że rękopis znalazł się w Muzeum Narodowym w Warszawie na początku XX wieku, przekazany tam przez jednego z darczyńców. „W zbiorach muzealnych rękopis został źle skatalogowany i zapomniany. Dopiero w ostatnich latach naukowa kwerenda muzykologiczna pozwoliła ustalić, że jest to źródło muzyczne, a do tego niezwykle cenne, z bardzo bogatym repertuarem chorałów” – podkreślił Iwaszko.
W ramach Festiwalu Muzyki Jednogłosowej w sobotę w płockiej bazylice odbędzie się koncert działającego od 2006 r. krakowskiego zespołu Flores Rosarum, który specjalizuje się w historycznych praktykach wykonań dawnych pieśni. Zespół zaprezentuje projekt „Summum bonum amplum donum” oparty na obrzędzie mandatum - umywania nóg, który w Wielki Czwartek odbywał się w okresie wczesnego średniowiecza w klasztorze sióstr klarysek w Krakowie. Pieśni pochodzą z przechowywanego tam graduału datowanego na połowę XIII wieku.
Ostatniego dnia festiwalu w płockiej katedrze zaprezentowane zostaną dawne śpiewy liturgiczne z czwartej niedzieli Wielkiego Postu, pochodzące z polskich źródeł chorałowych z XIII wieku - z graduałów cysterskich, franciszkańskich i dominikańskich. Utwory wykona Schola Cantorum Minorum Chosoviensis z Chorzowa, działająca od 1996 r.
Organizowany przez Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki od 1994 r. Festiwal Muzyki Jednogłosowej prezentuje najstarsze zabytki chrześcijańskiej kultury muzycznej, śpiewy i pieśni, które w różnych regionach Europy rozbrzmiewały w kościołach w wiekach średnich. Podczas poprzednich edycji wystąpiło ponad 60 grup, chórów i zespołów muzyki dawnej z kraju i zagranicy, w tym z Hiszpanii, Niemiec i Rosji.
Wśród najstarszych zabytków muzycznych prezentowane są tam m.in. pieśni z notacją neum, czyli znaków, bez zapisu nutowego, umieszczanych nad śpiewanym tekstem, które odczytywał dyrygent chóru, naśladując następnie ruchem ręki przebieg melodii. Notacje takie praktykowano m.in. w największych ośrodkach chorału w opactwach Sankt Gallen i Metz.(PAP)
mb/ mhr/
