Do końca 2019 r. mają potrwać prace konserwatorskie, zabezpieczające dekoracje malarskie oraz elementy kamienne na sklepieniach nawy głównej i naw bocznych zabytkowej Bazyliki Katedralnej w Sandomierzu. Prace w XIV-wiecznym kościele trwają od dwóch miesięcy.
W czwartek podczas konferencji prasowej przedstawiono szczegóły projektu, realizowanego dzięki wsparciu środków Unii Europejskiej. Jego wartość to w sumie ok. 7,7 mln zł.
Renowacja katedry ma potrwać do końca 2019 r. i jest podzielona na etapy. Jak wyjaśniał kierownik prac konserwatorskich, właściciel prowadzącej je firmy Roland Róg, działania konserwatorów zaplanowano najpierw w nawie głównej – trwają od lipca – później w części chóralnej i zachodnich częściach naw bocznych, a na końcu – w pozostałej części naw kościoła. „Trzon naszych prac można podzielić na dwa zakresy. Dotyczą kamieniarki, która w ogromnej ilości pochodzi z okresu gotyku, i dekoracji malarskiej połączonej z dekoracjami złoconym - z lat 30. XX wieku, wykonanej przez Jana Bukowskiego” – opisywał Róg.
Dekoracje malarskie autorstwa krakowskiego artysty Jana Bukowskiego, wykonane w latach 30., zdobią sklepienie kościoła i ściany naw bocznych. Polichromia wpisana do rejestru zabytków ruchomych woj. świętokrzyskiego przedstawia m.in. symbole astralne i zwierzęce, tekst „Bogurodzicy” i herby dawnych województw. Równolegle renowacji poddane zostaną kamienne żebra, łuki i filary w nawach.
Konserwator opisywał, że dekoracja malarska nie była odnawiana od momentu jej powstania. Z kolei kamieniarka, prawdopodobnie wówczas gdy Bukowski malował w katedrze, była poddana wstępnej, prowizorycznej konserwacji. „Zarówno kamieniarka jak i dekoracja ścienna, są w złym stanie. Są pokryte ogromną warstwa brudu i kurzu, i a w licznych pęknięciach, oprócz brudu, gromadzą się wysolenia – powstające w skutek gromadzenia się wody w strukturach muru i tynków – oraz fragmenty pleśni” – mówił Róg.
Jak dodał, w ramach konserwacji części kamieniarskich planowane jest ich oczyszczenie, usuniecie starych uzupełnień i wzmocnienie strukturalne. W zakresie warstwy malarskiej – oczyszczenie i odnowienie. Uzupełnione będą wszystkie ubytki – zgodnie z technologią oryginału – zarówno w malarstwie jak i kamieniarstwie.
Róg podkreślił, że przedsięwzięcie realizuje zespół wysokiej klasy specjalistów – profesorowie pracujący m. in. w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
Jak zaznaczył diecezjalny konserwator zabytków ks. Andrzej Rusak, prace są oceniane przez komisje nadzorujące, we współpracy ze służbami konserwatorskimi. Zaznaczył, że podczas prac dokumentowane są odkrywane przez odnawiających katedrę ślady przemian wystroju bazyliki na przestrzeni dziejów.
Projekt, poza częścią konserwatorską, zakłada także przedsięwzięcia promocyjne, m. in. realizację wirtualnego spaceru po katedrze (wydanego potem na płycie DVD) oraz filmu udostępnianego w internecie, wydanie ulotek turystycznych, wykonanie makiety katedry – dla osób z dysfunkcją wzroku, organizację konferencji naukowych poświęconych renowacji katedry.
Proboszcz parafii katedralnej ks. Zygmunt Gil przypomniał, że przedsięwzięcie jest kontynuacją projektu konserwacji wnętrza kościoła, realizowanego w latach 2008-2011.
Wówczas m. in. dzięki środkom Norweskiego Mechanizmu Finansowego, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, lokalnych samorządów i sandomierskiej Kurii Diecezjalnej, odnowiono wschodnią część katedry. To np.: unikatowe malowidła bizantyjsko-ruskie w prezbiterium, późnobarokowe i rokokowe ołtarze, kaplica Matki Boskiej Ostrobramskiej, kaplica Najświętszego Sakramentu, zakrystie. Zmodernizowano także instalację elektryczną, system nagłośnienia i zabezpieczenia obiektu.
Obecny projekt jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (ok. 85 proc. kosztów przedsięwzięcia to środki UE), w ramach działania zarządzanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wkład własny parafii katedralnej pochodzi ze składek księży Diecezji Sandomierskiej.
W czasie renowacji świątyni jest ona cały czas udostępniana na potrzeby kultu religijnego i dla turystów.
Gotycka katedra w Sandomierzu – reprezentacyjny kościół diecezji sandomierskiej, zaliczany do najcenniejszych zabytków miasta i województwa świętokrzyskiego – została wzniesiona w miejscu kolegiaty romańskiej, zniszczonej podczas najazdów Tatarów w XIII w. i Litwinów w 1349 r. Kościół jest jednym z najstarszych obiektów architektury sakralnej w Polsce – powstały z fundacji króla Kazimierza Wielkiego korpus nawowy datuje się na 1361 r. Wzniesiono wówczas trzy nawy, dobudowane do wczesnogotyckiej bryły dzisiejszego prezbiterium. (PAP)
Autor: Katarzyna Bańcer
ban/ itm/
