W Zwierkach koło Zabłudowa (Podlaskie) zakończyły się we wtorek po południu dwudniowe cerkiewne uroczystości ku czci męczennika Gabriela - świętego Ziemi Białostockiej i patrona prawosławnej młodzieży. Zwierki to jego rodzinna miejscowość.
Głównej liturgii w tamtejszej cerkwi przewodniczył zwierzchnik Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego metropolita Sawa, w asyście m.in. ordynariusza prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej arcybiskupa Jakuba.
Po dwóch latach przerwy wynikającej z ograniczeń związanych z pandemią koronawirusa, część wiernych przybyła do Zwierek w zorganizowanych pieszych pielgrzymkach. Tradycyjnie najliczniejszą była pielgrzymka z - oddalonego o 10 km - Białegostoku, zorganizowana przez Bractwo Młodzieży Prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej. Wzięło w niej udział ok. pół tysiąca osób.
Uroczystości w Zwierkach odbywają się 3 maja. Zgodnie ze wschodnią tradycją zaczęły się wieczorem dnia poprzedzającego, dlatego już w poniedziałek zostały tam przewiezione relikwie męczennika Gabriela, przez większą część roku przechowywane w prawosławnej katedrze św. Mikołaja w Białymstoku. Do katedry wrócą we wrześniu, gdy przypada rocznica przeniesienia ich do Białegostoku z Grodna na Białorusi.
Gabriel pochodził ze Zwierek. Urodził się tam w 1684 r. w pobożnej, prawosławnej rodzinie chłopskiej. Gdy miał 6 lat, został w nieznanych okolicznościach uprowadzony z domu i zamordowany; po odnalezieniu ciała na łące niedaleko wsi, pochowano je na cmentarzu w rodzinnej miejscowości.
Po prawie 30 latach, kiedy szukano miejsc do pochówku zmarłych w wyniku epidemii, przypadkowo naruszono grób chłopca. Odkryto wówczas, że jego ciało nie uległo rozkładowi. Gdy przeniesiono je uroczyście do krypty cmentarnej w Zwierkach, epidemia ustała.
Podstawą kultu świętego stały się liczne uzdrowienia proszących o to przy jego grobie. Po pożarze w 1746 r. kaplicy w Zwierkach, zwłoki chłopca przeniesiono do pobliskiego Zabłudowa - stąd Gabriel często określany jest mianem "zabłudowskiego".
Potem przez wiele lat relikwie "wędrowały" po Kresach Wschodnich. W 1944 roku trafiły do Grodna, skąd po kilkudziesięciu latach zostały przekazane polskiej Cerkwi i we wrześniu 1992 roku uroczyście przeniesione do białostockiej katedry prawosławnej. Rocznice tej uroczystości także są ważnym wydarzeniem w życiu Cerkwi w Polsce.
Na co dzień relikwiami opiekują się siostry zakonne z monasteru Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Początkowo mieścił się on w białostockich Dojlidach, we wrześniu 2008 roku został przeniesiony do Zwierek, gdy został tam wybudowany nowy dom zakonny przy wznoszonej cerkwi.
W 2007 roku, w lesie w pobliżu tej świątyni, postawiono krzyż upamiętniający miejsce pochówku Gabriela w 1690 roku. Jesienią 2012 roku w Zwierkach została konsekrowana cerkiew pw. Męczennika Gabriela.
Hierarchowie polskiej Cerkwi liczbę wiernych w kraju szacują na 450-500 tys. osób. Według GUS, w poprzednim spisie powszechnym przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób. Danych z powszechnego spisu ludności z 2021 roku jeszcze nie ma. Największe skupiska prawosławnych są w województwie podlaskim.(PAP)
autor: Robert Fiłończuk
rof/ pad/
