Senat przyjął w piątek projekt nowelizacji ustawy umożliwiającej udzielenie dotacji z budżetu państwa Stowarzyszeniu Miłośników Ziemi Tarnogórskiej – podmiotowi zarządzającemu Zabytkową Kopalnią Srebra i Sztolnią „Czarnego Pstrąga” w Tarnowskich Górach.
Głosowało 96 senatorów, za było 53, przeciw 43, jedna osoba wstrzymała się od głosu. Teraz projekt trafi do Sejmu.
Celem nowelizacji ustawy o dotacji przeznaczonej dla niektórych podmiotów jest umożliwienie udzielenia dotacji z budżetu państwa Stowarzyszeniu Miłośników Ziemi Tarnogórskiej podmiotowi zarządzającemu zakładem górniczym Zabytkowa Kopalnia Srebra i Sztolnia "Czarnego Pstrąga" w Tarnowskich Górach, z przeznaczeniem na utrzymanie, zabezpieczenie i ratowanie zabytkowych części tego zakładu.
Jak podano w uzasadnieniu, "potrzeba nowelizacji wynika ze zmian w przepisach prawa geologicznego i górniczego, które mają bezpośredni wpływ na sytuację prawną i finansową zakładu górniczego oraz zarządzającego nim Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej oraz poniesionych w związku z pandemią COVID-19 strat".
Ustawa o dotacji przeznaczonej dla niektórych podmiotów obejmuje swoim zakresem pięć podmiotów (pięciu potencjalnych beneficjentów), które nie posiadają koncesji na wydobycie kopalin, a tym samym nie mają źródła dochodu mogącego pokryć koszty wypełnienia obowiązków wynikających z ustawy – Prawo geologiczne i górnicze. Obecnie o dotację z budżetu państwa mogą ubiegać się: Kopalnia Soli Bochnia Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Bochni, Kopalnia Soli "Wieliczka" Spółka Akcyjna w Wieliczce, Spółka Restrukturyzacji Kopalń Spółka Akcyjna w Bytomiu, Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu oraz Kopalnia Siarki "Machów" Spółka Akcyjna w likwidacji w Tarnobrzegu.
Zabytkowa Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach oraz Sztolnia "Czarnego Pstrąga" to wyrobiska byłego zakładu górniczego Królewskiej Kopalni Fryderyk, zamkniętej w 1913 r., która nigdy nie została formalnie zlikwidowana. Podziemia Tarnogórskie obejmujące kopalnię w 1955 r. zostały wpisane do Rejestru Zabytków. Od 2004 r. wpisane są one na prezydencką listę "Pomników Historii", a od 9 lipca 2017 r. na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Kopalnia oraz Sztolnia "Czarnego Pstrąga" są zarządzane i utrzymywane przez Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. W uzasadnieniu do projektu podano, że "niedopuszczalne jest, aby koszty utrzymania, zabezpieczenia i ratowania obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, obciążały wyłącznie organizację pozarządową –Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Zwrócono uwagę, że w związku z pandemią COVID-19 utraciło ono swoje źródło dochodów. W ocenie projektodawców warunkiem zachowania Zabytkowej Kopalni Srebra i Sztolni "Czarnego Pstrąga" w Tarnowskich Górach w odpowiednim stanie, tak aby możliwe było przekazanie tego dziedzictwa przyszłym pokoleniom, jest współudział Państwa w finansowaniu zadań związanych z ochroną tego zabytku" - dodano.
W uzasadnieniu podkreślono, że nadrzędnym zadaniem jest zabezpieczenie zabytkowej substancji wszystkich wyrobisk Zabytkowej Kopalni Srebra i Sztolni "Czarnego Pstrąga". W tym celu należy wykonać szereg opracowań projektów, dokumentacji, opinii, ekspertyz i analiz z zakresu górnictwa. Część z nich wynika z okresowego lub bieżącego utrzymania kopalni i podlega kontroli Wyższego Urzędu Górniczego i podległym mu instytucjom.
Projekt ustawy został przesłany do zaopiniowania m.in. Ministrowi Aktywów Państwowych, Ministrowi Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministrowi Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, Ministrowi Rozwoju, Pracy i Technologii i Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Minister Aktywów Państwowych zwrócił m.in. uwagę, że ustawa o dotacji przeznaczonej dla niektórych podmiotów, przede wszystkim zapewnia "środki na likwidację górnictwa soli, siarki, rud cynku i ołowiu, barytu oraz węgla brunatnego wydobywanego metodą głębinową". Finansowanie ratowania i zachowania części zabytkowych, nie jest pomocą dominującą, która obejmuje przede wszystkim likwidację części nie zabytkowych kopalni.
Jedną z uwag Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej jest to, że w związku z wpisaniem Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO ewentualnego wsparcia należałoby poszukać w ramach programów realizowanych przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.
W ocenie Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu "najbardziej efektywnym systemem zarządzania Sztolnią "Czarnego Pstrąga" i Zabytkową Kopalnią Srebra, będących zaledwie częścią kompleksu podziemnych wyrobisk objętego wpisem na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, oraz opieki nad zabytkami byłoby instytucjonalne połączenie sił i środków społecznych, samorządowych i państwowych poprzez utworzenie wspólnej instytucji kultury".
MKDNiS poinformował, iż "zainicjowano rozmowy z głównymi interesariuszami tego szczególnego miejsca, czyli Stowarzyszeniem, Samorządem Województwa Śląskiego oraz Gminą Tarnowskie Góry, celem utworzenia przez Stowarzyszenie i jednostki samorządu terytorialnego wysoko wyspecjalizowanej instytucji muzealnej, która przejęłaby zarząd zabytkowymi miejscami w Tarnowskich Górach".
Autor: Olga Łozińska
oloz/ pat/
