Pochodząca z XVIII wieku synagoga w Nowym Sączu od września tego roku ponownie będzie wykorzystywana do celów religijnych. W związku z tym budynek opuści oddział tamtejszego Muzeum Okręgowego, który zajmował go od ponad 50 lat.
Synagoga jest własnością Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie. Przewodniczący Gminy Tadeusz Jakubowicz poinformował PAP, że prowadzeniem synagogi będzie się zajmować żydowska Fundacja Bonei Sanz, kultywująca pamięć o pochodzącej z Nowego Sącza chasydzkiej dynastii założonej przez cadyka Chaima Halberstama.
„Chcą oni, żeby do Nowego Sącza powróciło żydowskie życie religijne: założyli już dom gościnny z koszerną kuchnią i budują rytualną łaźnię. Teraz konieczna stała się synagoga, która będzie służyła celom religijnym” - wyjaśnił Jakubowicz.
Jak podkreślił, sądecka bożnica, której inauguracja ma nastąpić w żydowski Nowy Rok przypadający w połowie września, nie będzie miejscem zamkniętym dla lokalnej społeczności. „Synagoga musi żyć, dlatego mieszkańcy będą mogli ją odwiedzać, żeby zobaczyć różnice między jednym kościołem a drugim” - zazaczył.
W celach religijnych synagogę będą wykorzystywać przede wszystkim chasydzi z całego świata, którzy licznie pielgrzymują do Nowego Sącza na grób cadyka Chaima Halberstama. Według przewodniczącego gminy żydowskiej w tym mieście obecnie nie mieszkają żadni praktykujący Żydzi.
Sądecka synagoga pochodzi z XVIII wieku. Pod względem architektonicznym należy do tzw. synagog dziewięciopolowych, o sklepieniu wspartym pośrodku na czterech kolumnach. W czasie okupacji hitlerowskiej została zdewastowana i obrabowana.
W 1971 r. budynek został przekazana nowosądeckiemu Muzeum Okręgowemu, które po kapitalnym remoncie i adaptacji na cele wystawowe i magazynowe, udostępniło go do zwiedzania w 1982 r. W przedsionku synagogi mieściła się stała poświęcona sądeckim Żydom, natomiast w głównej sali modlitw prezentowane były wystawy zmienne z dziedziny historii, sztuki i kultury.
Jak poinformował PAP dyrektor Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu Robert Ślusarek, ostatnia wystawa w Galerii „Dawna Synagoga” potrwa do końca czerwca. Potem do końca sierpnia trwać będzie przeprowadzka. Przechowywane tam obrazy, grafiki i rzeźby zostaną tymczasowo zmagazynowane w budynkach Miasteczka Galicyjskiego.
Na razie nie wiadomo, gdzie ostatecznie będą prezentowane zbiory galerii. Muzeum zwróciło się do władz miasta i województwa małopolskiego z prośbą o pomoc w pozyskaniu dla niej odpowiedniego budynku w centrum Nowego Sącza.
Nowy Sącz jest ważnym miejscem dla ortodoksyjnych Żydów z całego świata - wyznawców chasydyzmu, którzy licznie przyjeżdżają tam, aby modlić się u grobu cadyka Chaima Halberstama (1793-1875). Dał on początek całej dynastii rabinów chasydzkich Sanz.
Ostatniego sądeckiego cadyka z tej linii – Mordechaja Zeewa Halberstama w 1942 r. zamordowali Niemcy. Charakterystyczną cechą sądeckich chasydów było bardzo konserwatywne podejście do spraw religijnych oraz skromny, wręcz ascetyczny styl życia. (PAP)
rgr/ par/
