Warszawa, 25.10.2020. Wystawa plenerowa „Utracone oblicza” zorganizowana przez MKiDN w Łazienkach Królewskich w Warszawie. Na ekspozycję składały się plansze z zaginionymi portretami autorstwa m.in. Aleksandra Gierymskiego, Konrada Krzyżanowskiego, Annibale Carracciego Lovisa Corintha, znajdującymi się przed II wojną światową w polskich kolekcjach. Fot. PAP/W. Olkuśnik
Popularyzacja tematyki strat wojennych i restytucji, prezentowanie wizerunków utraconych obiektów, musi się odbywać w sposób systematyczny, etapowy, na wielu różnych płaszczyznach. Wszystkie te działania są przez MKiDN od lat i na bieżąco prowadzone – podkreśla minister kultury prof. Piotr Gliński.
Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego napisał w udostępnionym PAP we wtorek liście skierowanym do prezesa Stowarzyszenia Roty Marszu Niepodległości Roberta Bąkiewicza, że z satysfakcją przyjął jego korespondencję z 18 stycznia br. i "przedstawiony w niej postulat organizacji wystawy dot. zagrabionych – i do tej pory nie odzyskanych – dóbr kultury".
"To z jednej strony potwierdzenie, że działania, zarówno restytucyjne, jak i promocyjne prowadzone przez kierowany przeze mnie resort, przynoszą oczekiwany skutek, z drugiej – dowód, że decyzja o wyodrębnieniu oddzielnego Departamentu Restytucji Dóbr Kultury jest zasadna i wychodzi naprzeciw społecznym oczekiwaniom" - zaakcentował Gliński. Wskazał, że jednym z podstawowych zadań nowego Departamentu jest – obok badania strat wojennych, ich poszukiwania i restytucji – popularyzacja tematyki dóbr kultury utraconych przez Polskę w wyniku II wojny światowej.
"Popularyzacja ta prowadzona jest zresztą systematycznie od wielu lat i różnymi narzędziami. Do najważniejszych z nich należą: wystawy poświęcone dziełom utraconym i odzyskanym, publikacje z zakresu strat wojennych i restytucji dóbr kultury oraz współpraca merytoryczna przy projektach zewnętrznych, takich jak cykl filmów +Muzeum Utracone+ czy filmy dokumentalne o zaginionych dziełach produkowane we współpracy z Telewizją Polską" - wymieniał minister.
W jego ocenie, najbardziej zbliżona do inicjatywy, którą Bąkiewicz postuluje, jest wystawa plenerowa "Utracone oblicza". "Wystawa ta popularyzuje wizerunki wybranych najcenniejszych portretów zaginionych z polskich kolekcji" - zaznaczył Gliński.
Wśród ekspozycji poruszających to zagadnienie, wymienił także m.in. wystawę plenerową "Wielcy Nieobecni", również poświęconą polskim stratom wojennym z zakresu sztuk pięknych. Jak wskazał od listopada do końca 2017 r. była ona eksponowana w postaci 11 plansz tematycznych w języku holenderskim na terenie Ambasady RP w Hadze (Holandia). Przy tej okazji odbyło się też spotkanie wokół książki "Obrońca skarbów. Karol Estreicher w poszukiwaniu zagrabionych dzieł sztuki" i panel na temat polskich starań na rzecz odzyskiwania zagrabionych dzieł sztuki.
Gliński zwrócił także uwagę na cykliczne wystawy "Utracone / Odzyskane" realizowane od 2015 r. m.in. w Galerii Kordegarda przy współpracy z Narodowym Centrum Kultury. Prezentowane są na nich wybrane dobra kultury odzyskane dzięki działaniom restytucyjnym MKiDN. "Cykl wystaw +Utracone / Odzyskane+ ma na celu nie tylko prezentację odzyskanych obiektów. Wystawy każdorazowo opowiadają też o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku II wojny światowej, o działaniach restytucyjnych MKiDN, prezentują wizerunki innych dzieł sztuki danego artysty, które wciąż są zaginione i poszukiwane. Departament Restytucji Dóbr Kultury wspólnie z Narodowym Centrum Kultury ma w planach kolejne wystawy w ramach cyklu +Utracone / Odzyskane+" - podkreślił minister.
Resort - jak zaznaczył - również co roku wydaje tematyczny dwujęzyczny, polsko-angielski kalendarz popularyzujący wizerunki dóbr kultury utraconych z polskich kolekcji w wyniku II wojny. Motywem przewodnim tegorocznego są straty wojenne ze zbiorów warszawskich, zarówno publicznych, jak i kościelnych.
MKiDN wydaje też liczne publikacje z zakresu strat wojennych i restytucji. W ostatnim czasie były to m.in. 3-tomowa, dwujęzyczna książka Romana Olkowskiego "Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie (1860–1940, 1948). Zarys historyczny i katalog zbiorów" (2020) oraz "Status ruchomych dóbr kultury na ziemiach odzyskanych w prawie międzynarodowym i prawie krajowym" Bartłomieja Sierzputowskiego (2021). Obecnie trwają prace nad publikacją o stratach wojennych mieszkańców Warszawy.
"Przez 10 lat MKiDN było również zaangażowane w realizowany z wieloma podmiotami projekt multimedialny +Muzeum Utracone+. Co roku, w ramach projektu, powstawały filmy, które w nowatorski sposób przybliżają historię utraconych dzieł sztuki i ich wojenne losy. Premiera każdego z nich miała miejsce w przestrzeni miejskiej podczas Nocy Muzeów" - przypomniał w liście wicepremier.
"Popularyzacja tematyki strat wojennych i restytucji, prezentowanie wizerunków utraconych obiektów, musi odbywać się w sposób systematyczny, etapowy, na wielu różnych płaszczyznach, z wykorzystaniem różnych mediów (wystawy, publikacje, filmy itd.). Wszystkie te działania są przez MKiDN od lat i na bieżąco prowadzone" - zaakcentował Gliński.
Jak zaznaczył, straty wojenne w zakresie ruchomych dóbr kultury z polskich kolekcji publicznych, prywatnych i kościelnych są ogromne i wciąż trudne do precyzyjnego oszacowania. Prowadzona przez MKiDN baza strat wojennych zawiera ponad 64 tys. rekordów i jest na bieżąco uzupełniana. Przy tym zawiera ona tylko obiekty udokumentowane, w większości takie, których wizerunki się zachowały. (PAP)
akn/ aszw/
