Gdańsk, 07.05.2017. Widok na Wielki Młyn. Fot. PAP/A. Warżawa
W sierpniu 2019 r. zakończy się termomodernizacja Wielkiego Młyna w Gdańsku. To pierwszy etap prac adaptacyjnych tego XIV-wiecznego zabytku, do którego ma się za kilka lat przeprowadzić Muzeum Bursztynu, mieszczące się teraz w gotyckim Zespole Przedbramia.
Umowę dotyczącą prac termomodernizacyjnych podpisano w środę w Wielkim Młynie. Inwestycję o wartości ponad 4,3 mln zł (45 proc. tej kwoty pokrywa budżet Unii Europejskiej) wykona pomorska firma M-Invest. Koniec prac ma nastąpić w sierpniu 2019 r.
Pierwszy etap inwestycji obejmuje m.in. wyburzenia istniejących ścian działowych wnętrz oraz bocznej klatki schodowej wraz z szybem windowym. W ramach tych prac przewidziano także demontaż szklanych przepierzeń boksów handlowych, usunięcie istniejących instalacji, wymianę pokrycia dachu oraz jego ocieplenie.
Przetarg na drugi etap robót przewidzianych w związku z modernizacją energetyczną Wielkiego Młyna, obejmujący instalację sieci energetycznej i teletechniczną, ma zostać ogłoszony w 2019 r.
Efektem tych wszystkich prac będzie adaptacja czterokondygnacyjnego Wielkiego Młyna na potrzeby Muzeum Bursztynu w Gdańsku, które od 2006 r. mieści się w gotyckim Zespole Przedbramia, obejmującym Katownię i Wieżę Więzienną.
„Wszyscy wiemy, że Gdańsk jest światową stolicą bursztynu. Istniejąca wystawa w Muzeum Bursztynu jest tak popularna, że dojrzeliśmy wszyscy, aby stworzyć nową siedzibę Muzeum, w której można będzie eksponować o wiele więcej obiektów dawnej i współczesnej sztuki jubilerskiej” – powiedział na konferencji prasowej prezydent Gdańska Paweł Adamowicz.
Wyraził nadzieję, że pomysł przeniesienia siedziby Muzeum Bursztynu do Wielkiego Młyna wesprze finansowo ministerstwo kultury. "Ministerstwo dysponuje olbrzymim budżetem własnym i środkami z Unii Europejskiej (...) Muzeum Bursztynu jest placówką o wartościach uniwersalnych. Bursztyn jest jednym ze znaków rozpoznawczych kultury artystycznej Polski" - dodał.
"Bardzo chcielibyśmy, aby Muzeum Bursztynu znalazło się w Wielkim Młynie. Dotychczasowa lokalizacja nie przystaje już do jakości kolekcji, którą gromadzimy od kilkunastu lat. Liczymy, że większa powierzchnia w Wielkim Młynie pomoże nam lepiej realizować misję muzeum czyli promocję +złota Bałtyku+, gdańskiego rzemiosła, naszego miasta i Polski za granicą" - powiedział Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska, do którego należy jako jedna z filii Muzeum Bursztynu.
Przyznał, że w obecnej siedzibie Muzeum Bursztynu jest problem z dostępnością dla wszystkich zwiedzających. Niewielkie gotyckie pomieszczenia, klatki schodowe Katowni praktycznie uniemożliwiają oglądanie wystaw osobom niepełnosprawnym, a dla osób starszych stanowią spore wyzwanie.
"Inny problem, z którym się obecnie zmagamy, to brak przestrzeni do prowadzenia działalności dydaktycznej i edukacyjnej" - dodał Ossowski.
W nowym miejscu Muzeum Bursztynu zwiększy 2,5-krotnie przestrzeń wystawienniczą z 300 do 1100 metrów kwadratowych. Na potrzeby usługowo-gastronomiczne zostanie przeznaczona dolna kondygnacja budynku – znajdą się tu restauracje i sklepy z wyrobami jubilerskimi. Na pozostałych piętrach zostanie zaaranżowana wystawa stała, a także sala wystaw czasowych i pomieszczenia biurowe.
W związku z planem adaptacji Wielkiego Młyna na potrzeby muzealne w lipcu 2018 r. Muzeum Gdańska złożyło wraz z Muzeum Światowego Oceanu w Kaliningradzie (Rosja) wniosek do UE o przyznanie prawie 2,3 mln euro w ramach priorytetu współpracy transgranicznej w celu ochrony dziedzictwa historycznego, naturalnego i kulturowego. Obie instytucje aplikują o pieniądze w ramach Programu Polska-Rosja 2014-2020. Wniosek ma być rozpatrzony na początku przyszłego roku.
W ramach kwoty niespełna 2,3 mln euro Muzeum Gdańska miałoby do dyspozycji ponad 1,5 mln euro (wkład własny to 155 tys. euro), a partner tego projektu Muzeum Światowego Oceanu mogłoby otrzymać ponad 740 tys. euro (wkład własny to ok. 74 tys. euro).
Dofinansowanie Unii Europejskiej w takim wspólnym przedsięwzięciu wynosi 90 procent. Jeśli złożonemu przez Muzeum Gdańska projektowi zostanie przydzielone finansowanie, to otwarcie nowego Muzeum Bursztynu w Gdańsku będzie realne w 2021 r., a najpóźniej w 2022 r.
Rosjanie w ramach unijnej dotacji chcieliby natomiast zaadaptować na potrzeby muzealne, położone nad Pregołą, części dawnej Królewieckiej Manufaktury Bursztynu z przyległymi barakami.
Wielki Młyn został wybudowany przez Krzyżaków ok. 1350 r. Po raz pierwszy wzmiankowany w 1364 r. Był jednym z największych „zakładów przemysłowych” średniowiecznej Europy, napędzanych początkowo przez 12 kół wodnych, od 1471 r. – 18, a od 1880 r. turbin parowych. Pod koniec XIX w. produkował ok. 200 ton mąki dziennie.
Zniszczony z wyjątkiem murów obwodowych w 1945 r. Odbudowany w latach 1962-1965.
W 1962 r. w Wielkim Młynie zorganizowano wystawę „Polska na morzu 1945–1962”, a trzy lata później ekspozycję „XX lat polskiego przemysłu okrętowego”. Pomimo powodzenia wystawy zarządzające budynkiem Biuro Obrotu Maszyn i Surowców nie zgodziło się na przekazanie obiektu Stoczni Gdańskiej, które starało się o umieszczenie w Wielkim Młynie Muzeum Stoczni.
Od 1994 r. w Wielkim Młynie działał dom handlowy. W związku z rezygnacją przez kupców z dzierżawy stoisk w grudniu 2016 r. zabytkowy obiekt przekazano w użytkowanie wieczyste obecnemu Muzeum Gdańska.(PAP)
autor: Robert Pietrzak
rop/ agz/
