Gotowa jest już bryła budynku rekonstruowanej od ponad 2 lat przez Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku XVIII-wiecznej synagogi z Połańca. "Obecnie odtwarzane jest m.in. zwierciadlane sklepienie synagogi" -powiedział PAP dyrektor skansenu Jerzy Ginalski.
"Aktualnie trwają pracę we wnętrzu rekonstruowanego obiektu. Odtwarzamy podłogi, stropy oraz zwierciadlane sklepienie synagogi. To ostatnie zadanie wymagało najwięcej zabiegów" – powiedział PAP dyrektor skansenu Jerzy Ginalski. Wykonywana są także okna, drzwi oraz witraże. Sanockie muzeum wykonanie pięciu witraży powierzyło doświadczonym hutnikom szkła z Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie. "Od początku wszystkie prace przy odtwarzaniu synagogi prowadzone są ręcznie; tradycyjnymi metodami i narzędziami" – zauważył Ginalski.
Równolegle konserwatorzy w muzeum przygotowują wyposażenie wnętrza synagogi. "Na podstawie zachowanych fotografii powstaje aron ha-kodesz, czyli ozdobna szafa ołtarzowa służąca do przechowywania zwojów Tory" – wyjaśnił dyrektor MBL.
Synagoga ma 22 m długości i 11 m szerokości. Budowla istniała już w pierwszej połowie XVIII w. Wielokrotnie była remontowana; zniszczeniu uległa w czasie II wojny światowej.
Wnętrze synagogi, ściany i czworoboczne sklepienie pokrywała wielobarwna polichromia przedstawiająca znaki zodiaku, rozety, symboliczne zwierzęta, skrzydlate smoki, wici roślinne, kwiaty, rozwinięte tory oraz napisy. "Do rekonstrukcji polichromii zamierzamy przystąpić dopiero, kiedy budynek osiądzie" - zaznaczył dyrektor.
W babińcu, czyli wydzielonej dla kobiet części synagogi, sanockie muzeum planuje pokazywać znajdujące się w jego posiadaniu bogate zbiory judaiców. Wiele z nich dotychczas było eksponowanych jedynie okazjonalnie.
Obiekt rekonstruowany jest na podstawie dokumentacji przekazanej przez Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk oraz Zakład Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej.
Synagoga budowana jest ze środków własnych muzeum. Rekonstruowana jest przy Rynku Galicyjskim w pobliżu kościoła katolickiego i cerkwi greckokatolickiej. Replika Rynku z przełomu XIX/XX w. pokazuje jego funkcje społeczne, gospodarcze i kulturowe. Wokół wybrukowanego kocimi łbami, liczącego 5,5 tys. mkw. placu, stoi 29 drewnianych budynków. Rynek w skansenie w Sanoku nie jest rekonstrukcją wybranego miasta ani przypadkowym zestawem zachowanych domów. Stanowi syntezę dawnych miasteczek; charakterystycznych dla południowo-wschodniej Polski.
Odtworzone budynki pochodzą z 14 miejscowości Podkarpacia. Są tam m.in. karczma, poczta, urząd gminy, apteka, sklep, dwie chałupy żydowskie oraz zakłady: stolarski, fryzjerski, krawiecki, szewski, zegarmistrzowski i fotograficzny. Zostały wyposażone w meble, sprzęty i urządzenia dające zwiedzającym pełny obraz życia, pracy oraz wypoczynku mieszkańców galicyjskiego miasteczka.
Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku powstało w 1958 r. Zgromadzono w nim ponad 150 obiektów charakterystycznych dla budownictwa w południowo-wschodniej Polsce. Najstarszy zabytek - chałupa z Dąbrówki k. Sanoka - pochodzi z 1681 r.
Alfred Kyc(PAP)
kyc/aszw/
