Dom Pamięci Żydów Górnośląskich w Gliwicach. Fot. PAP/A. Grygiel
Niszczejący od lat żydowski dom przedpogrzebowy w Gliwicach niedawno odzyskał swój blask i został otwarty dla zwiedzających. W powstałym tam Domu Pamięci Żydów Górnośląskich wkrótce rozpoczną się spotkania upamiętniające i upowszechniające żydowskie dziedzictwo.
Renowacja tej architektonicznej perełki z początku XX w., zwanej Małą Synagogą, trwała blisko dwa lata. W niszczejącym od czasów II wojny światowej zabytkowym budynku odnowiono m.in. polichromie i witraże; zmodernizowano również elewację obiektu. Obecnie dobiega końca remont dachu.
Dawny dom przedpogrzebowy jest teraz oddziałem Muzeum w Gliwicach. Udostępniono go zwiedzającym pod koniec stycznia. "Podczas symbolicznego dnia otwarcia odwiedziło nas ponad tysiąc osób. Byliśmy bardzo pozytywnie zaskoczeni, że tyle osób interesuje się historią tego miejsca" – powiedziała PAP pełniąca obowiązki kierownika oddziału Karolina Jakoweńko.
Przypomniała, że powstały tam Dom Pamięci Żydów Górnośląskim ma zajmować się m.in. upamiętnianiem i upowszechnianiem historii Żydów i ich dziedzictwa w tym regionie poprzez organizowanie tematycznych konferencji, wykładów czy zajęć edukacyjnych.
Spotkania te wkrótce się rozpoczną. Pierwsze – zaplanowane na 25 lutego – poświęcone będzie historii tego odnowionego obiektu. Do czerwca prowadzonych tam będzie kilka cykli spotkań poświęconych ratowaniu żydowskiego dziedzictwa w Polsce, historii Żydów oraz relacjom chrześcijańsko-żydowskim.
"Myślę, że nasz budynek, który został uratowany i po tylu latach odzyskał swój blask, jest dobrym miejscem, by rozmawiać na te tematy i przywracać pamięć o Żydach mieszkających niegdyś w tym regionie" – wskazała Jakoweńko.
Od marca w nowym oddziale gliwickiego muzeum ruszą także zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży szkolnej. W zabytkowym obiekcie nie zabraknie cyklicznych spotkań dla najmłodszych. Ponadto w reprezentacyjnej sali głównej z odtworzonymi polichromiami planowane jest organizowanie koncertów, ma tam też powstać czytelnia. Wiosną zostanie również uporządkowany przylegający do obiektu żydowski cmentarz, który ma być otwarty dla zwiedzających.
W Domu Pamięci Żydów Górnośląskich prezentowana będzie także wystawa stała, jednak wciąż nie wiadomo, kiedy powstanie. Choć jej scenariusz jest gotowy, muzealnicy starają się pozyskać fundusze. Zarys wystawy zwiedzający mogą już oglądać na planszach.
Znajdujący się przy kirkucie przy gliwickiej ul. Poniatowskiego neogotycki dom przedpogrzebowy z 1903 r., zaprojektowany przez wiedeńskiego architekta Maxa Fleischera, uważany jest za perełkę architektoniczną.
Niszczejący od czasów II wojny światowej ceglany budynek w 2008 r. został przejęty przez władze samorządowe Gliwic od gminy żydowskiej. Prace modernizacyjne i konserwatorskie rozpoczęły się wiosną 2014 r. Cały koszt remontu - blisko 6,5 mln zł - pokryto z budżetu miasta.
Zabytek składa się z prostokątnej głównej hali (tzw. sali ceremonialnej) o wymiarach ok. 10 na 18 m i wysokości 10 m. W skrzydłach znajdowało się niegdyś pomieszczenie kostnicy, a także mieszkanie strażnika cmentarnego, kancelaria i pokoik dla rabina.
Na szczególną uwagę zasługuje odnowiona sala główna z odtworzonymi tam polichromiami. Sklepienie sali przedstawia rozgwieżdżone niebo; na posadzce ułożono biało-czarne płytki. Utrzymany w stylu neogotyckim budynek z czerwonej cegły zdobią ostrołukowe okna z witrażami oraz kute żelazne elementy.(PAP)
akp/ mhr/
