Znak „Tobie Polsko”. Fot. PAP/H. Bardo
Grób Józefa Buławy, spoczywającego na cmentarzu komunalnym w Cieszynie weterana walk o wolność i niepodległość Polski, powstańca śląskiego, został w poniedziałek oznaczony przez IPN znakiem pamięci „Tobie Polsko”.
Agata Tomica, wnuczka bohatera, powiedziała podczas uroczystości, że wielką wartością jest przywracanie pamięci o cichych bohaterach. „Dziadka nie znałam osobiście. Urodziliśmy się wiele lat po jego śmierci. (…) W domu zawsze mówiło się o Ojczyźnie; bardzo dużo i bardzo często. Jako młodzi, czasem zbuntowani, nie zawsze chcieliśmy słuchać, ale dziś jesteśmy bardzo dumni. (…) A jak już mówiono o Ojczyźnie, to nigdy bez Boga. Wiara była najważniejsza. W naszej rodzinie kultywuje się tradycje patriotyczne i religijne” – mówiła.
Pierwszy zastępca burmistrza Cieszyna Krzysztof Kasztura wskazał, że „możemy czcić pamięć osób, które wyszły z domu, by walczyć w wolną Polskę". „Wielu z nich nie wróciło. Często rodzina nawet nie wie, jakie były ich losy. Dziś czcimy pamięć Józefa Buławy. Zastanówmy się, co osiągnęło tamto pokolenie i jakim wyzwaniem dla nich była walka o wolną i niepodległą Polskę. Dla młodych niech to będzie żywa lekcja historii, że takich ludzi mieliśmy na Śląsku Cieszyńskim” - podkreślił.
I Powstanie Śląskie
Jan Kwaśniewicz z Okręgowego Biura Upamiętnienia Walk i Męczeństwa w Katowicach przypomniał, że Józef Buława urodził się 1 lutego 1896 roku w Karwinie. Był synem Franciszka i Janiny. Ukończył szkołę powszechną w swojej rodzinnej miejscowości, a dalszą edukację kontynuował we Frysztacie.
W 1915 roku został powołany do odbycia służby wojskowej w armii austro-węgierskiej. Na przełomie lat 1918-19 działał na rzecz przyłączenia Śląska Cieszyńskiego do Polski. Należał do Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego, która funkcjonowała w tamtych czasach. Organizacja ta działała najaktywniej w 1919 r. podczas wojny polsko-czechosłowackiej, a jej członkowie brali udział w obronie Śląska Cieszyńskiego. Walczył w I Powstaniu Śląskim.
Na przestrzeni lat 1919-21 angażował się w akcję plebiscytową na terenie Cieszyna i Karwiny.
W sierpniu 1937 roku wstąpił do Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie. Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany we wrześniu 1939 r. i osadzony w więzieniu w Cieszynie, skąd został zwolniony 19 grudnia.
II Powstanie Śląskie
Po wojnie podjął pracę w cieszyńskim szpitalu. W sierpniu 1945 roku wstąpił do Związku Weteranów Powstań Śląskich. Należał również do Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych. Został odznaczony Medalem za Wojnę. Zmarł 24 maja 1948 roku.
Akcja oznaczania grobów znakiem pamięci „Tobie Polsko”, opracowanym przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach, rozpoczęła się 5 lipca 2021 roku - w dniu setnej rocznicy zakończenia III Powstania Śląskiego. Było to pokłosie zainicjowanej przed kilkoma laty przez katowicki IPN akcji poszukiwania zapomnianych grobów powstańców śląskich – zarówno tych, którzy zginęli w czasie walk, jak i powstańczych weteranów. Zgłoszono około 200 mogił. Dotychczas oznaczono już około 60 miejsc spoczynku.
Znak pamięci „Tobie Polsko” ma formę proporczyka o rozmiarach 20 cm na 8 cm. Wykonany jest z porcelany nagrobnej. Umieszczono na nim inwokację „Tobie Polsko”, pod którą znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy „Grób Powstańca Śląskiego” i „Instytut Pamięci Narodowej”.
Proporzec jest wzorowany na sztandarze powstańczym „Tobie Polsko”, który wykonano na początku 1920 r. w pracowni przy redakcji „Katolika” w Bytomiu. (PAP)
Autor: Marek Szafrański
szf/ pat/
