Domy podcieniowe, kościoły, wiatraki – m.in. te obiekty będzie można odwiedzić w weekend w ramach Dni Otwartych Żuławskich Zabytków. Większość z tych obiektów należy do prywatnych osób, które zdecydowały się zaprosić gości, by pokazać im historię Żuław.
W ramach akcji można będzie odwiedzić prawie 30 obiektów oraz kilka muzeów. „To naprawdę niecodzienna okazja do obejrzenia miejsc, które na co dzień są niedostępne, a więc prywatnych domów podcieniowych, wiatraków czy kościołów, zazwyczaj otwieranych tylko przy okazji odprawiania nabożeństw” – powiedział PAP Marek Opitz z Żuławskiego Parku Historycznego, który jest organizatorem przedsięwzięcia.
Swoje domy podcieniowe otworzą dla zwiedzających żuławiacy mieszkający w miejscowościach Cyganek-Żelichowo, Trutnowy, Miłocin, Orłowo i Marynowy.
Gości zaproszą też właściciele wiatraka przemiałowego typu holender w Palczewie oraz wiatraka przemiałowego typu koźlak w Drewnicy.
W ramach akcji można będzie odwiedzić prawie 30 obiektów oraz kilka muzeów. „To naprawdę niecodzienna okazja do obejrzenia miejsc, które na co dzień są niedostępne, a więc prywatnych domów podcieniowych, wiatraków czy kościołów, zazwyczaj otwieranych tylko przy okazji odprawiania nabożeństw” – powiedział PAP Marek Opitz z Żuławskiego Parku Historycznego, który jest organizatorem przedsięwzięcia.
Wśród zabytków sakralnych dostępne będą: gotycki kościół pw. św. Jakuba w miejscowości Tuja, zbudowany w czasie wojen szwedzkich drewniany kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Palczewie, powstały w I połowie XIV w. kościół św. Jerzego w Jezierniku oraz ruiny gotyckiego kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Ostaszewie.
W Cyganku obejrzeć będzie można lapidarium kamieni nagrobnych z XVII-XIX w. utworzone na terenie dawnej nekropolii nazywanej „Cmentarzem 11 wsi”. Cmentarz ten – założony w XVII w. - służył luteranom oraz mennonitom i był utrzymywany wspólnym siłami mieszkańców 11 miejscowości. W lapidarium udało się zebrać ok. 70 kamieni nagrobnych odnalezionych głównie na posesji sąsiadującej ze zniszczonym cmentarzem.
Gospodarze wielu obiektów przygotowali dla gości różne niespodzianki. W jednym z domów podcieniowych można będzie na przykład spróbować sera wyrabianego według starych żuławskich receptur. W Tujsku na turystów czeka prezentacja dawnych fotografii oraz wycieczka po miejscowości, w tym zwiedzanie domu typu holenderskiego oraz dawnego domu towarowego, który po 1945 r. służył jako kościół.
Z kolei Stowarzyszenie Mieszkańców Wsi „Olesno – wieś z pomysłem” zaprasza do siebie na cały zestaw imprez, w tym występy artystyczne i wystawy historyczne. W marinie żeglarskiej w Błotniku zaplanowano z kolei wykład o tym, jak powstał przekop Wisły.
Organizatorzy Dni Otwartych Żuławskich Zabytków polecają też wizyty w muzeach i innych tego typu placówkach. W Fabryce Sztuk w Tczewie czynna jest np. wystawa „Krzyże i kapliczki przydrożne”, na której można zobaczyć m.in. tego typu obiekty z Żuław. Muzeum Żuławskie w Nowym Dworze poleca wystawy stałe, w tym m.in. „Historia Delty Wisły” i „Stolica Żuław Nowy Dwór Gdański”. Mokry Dwór zaprasza do skansenu maszyn rolniczych, a Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu – na wystawę „W żuławskim domu”.
Specjalnie z okazji Dni Otwartych Pomorskie Towarzystwo Miłośników Kolei Żelaznych uruchomi też w weekend specjalne przejazdy kolejką wąskotorową z Nowego Dworu Gdańskiego do Sztutowa i z powrotem. Kolejką dojechać będzie można m.in. do kilku miejscowości, których mieszkańcy włączyli się w akcję, w tym do Cyganka i Tujska. Po drodze na podróżnych czeka pokaz działania kolejowego mostu obrotowego w Rybinie.
Pełen wykaz miejsc, które będą dostępne w ramach Dni Otwartych Żuławskich Zabytków, znaleźć można na stronie internetowej Żuławskiego Parku Historycznego - www.zph.org.pl.
Położone w delcie Wisły Żuławy zajmują obszar ponad 2,1 tys. km kw., z czego ponad 450 km to tereny depresyjne. Te najżyźniejsze w Polsce ziemie wykorzystywane są przede wszystkim na potrzeby rolnictwa.
Intensywne zagospodarowywanie Żuław rozpoczęło się w XVI w., kiedy to pojawili się tutaj pochodzący z Niderlandów mennonici - członkowie anabaptystycznego ruchu religijnego zachowującego surowe obyczaje i zasady życia. Na Żuławy przybyli, uciekając z rodzinnych stron przed prześladowaniami. Budując system kanałów odwadniających, osuszali podmokłe grunty i zagospodarowywali je. Po drugiej wojnie światowej mennonici, tak jak wszyscy mieszkańcy Żuław, zostali zmuszeni do opuszczenia tych ziem. Ich miejsce zajęła ludność napływowa. (PAP)
aks/ gma/
