W Muzeum Zamoyskich w Kozłówce o roli ziemiaństwa w Polskim Państwie Podziemnym

Konferencja odbędzie się w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce.

Katarzyna Kot z Muzeum Zamoyskich w Kozłówce mówić będzie o zaangażowaniu w działania konspiracyjne podczas II wojny światowej ostatnich właścicieli Kozłówki, a dr Janusz Kłapeć z Wojskowego Biura Historycznego – o ziemianach Lubelszczyzny w strukturze Rady Głównej Opiekuńczej. Instytucja ta, działająca za zgodą niemieckich władz okupacyjnych, prowadziła szeroką działalność charytatywną, z której na terenie całego Generalnego Gubernatorstwa korzystało aż 700-900 tys. osób. Zajmowała się m.in. rozdawaniem odzieży, butów i żywności, prowadziła kuchnie dla ubogich i sierocińce, wysyłała paczki do jeńców wojennych i więźniów, pomagała rodzinom wysiedlonym z Zamojszczyzny. 

Dr Tomasz Osiński z Lotniczej Akademii Wojskowej mówić będzie z kolei o tym, jak aktywność konspiracyjna ziemiaństwa była pokazywana i oceniana z perspektywy powojennej propagandy.

Referaty wygłosić mają również dr Marcin Chorązki z Muzeum Rodziny Ulmów w Markowej oraz dr hab. Jerzy Gapys z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Bezpośrednio po wystawie – o godz. 12.30 – zaplanowano wernisaż wystawy „Zagrabione dziedzictwo, utracone dziedzictwo, utracona pamięć. Losy ziemian małopolskich”. Przygotowali ją historycy oddziału IPN w Krakowie.

Na koniec odbędzie się Pokaz filmu dokumentalnego „Róża i Jan”. Jego bohaterami są ostatni ordynat zamojski Jan Tomasz Zamoyski oraz jego żona Róża z Żółtowskich Zamoyska, która ze względu na swoją wojenną działalność nazywana była w okolicach Zamościa „aniołem dobroci”.

Sobotnia konferencja będzie transmitowana od godz. 11 na kanale YouTube Muzeum Zamoyskich w Kozłówce.

Jak wyjaśniają organizatorzy, data konferencji ma szczególne, symboliczne znaczenie – 27 września w Polsce obchodzony jest Dzień Polskiego Państwa Podziemnego, ustanowiony dla upamiętnienia powstania w 1939 r. Służby Zwycięstwu Polski – pierwszej organizacji konspiracyjnej na bazie której powstały później Związek Walki Zbrojnej i Armia Krajowa. 

W struktury Polskiego Państwa Podziemnego od początku włączali się ziemianie. „Wnosili do konspiracji doświadczenie organizacyjne, środki materialne i poczucie odpowiedzialności za wspólnotę narodową. Wielu z nich zapłaciło za to represjami, utratą majątku, a nierzadko także najwyższą ceną – własnym życiem” – przypomina Muzeum w Kozłówce.

Podkreśla też zasługi rodziny Zamoyskich. Już na początku 1940 r. jej członkowie włączyli się do organizacji konspiracyjnej działającej pod nazwą „Uprawa”, a później „Tarcza”. W czasie niemieckiej okupacji w posiadłości Aleksandra i Jadwigi Zamoyskich schronienie znajdowali ludzie i całe rodziny zagrożone wysiedleniem lub aresztowaniem. Były to osoby wywodzące się z różnych środowisk – ziemiaństwa, inteligencji, wojska, świata nauki i sztuki. Pomimo trudnych realiów okupacyjnych dla dzieci i młodzieży organizowano tajne lekcje i wykłady prowadzone m.in. przez młodego wówczas księdza Stefana Wyszyńskiego, późniejszego prymasa.

Patronem konferencji naukowej „Rola ziemiaństwa w realizacji zadań Polskiego Państwa Podziemnego” w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce jest należący do Polskiej Agencji Prasowej serwis historyczny dzieje.pl. (PAP)

jkrz/