Uszczelnienie przyznawania samorządom dotacji przy jednoczesnym ułatwieniu ich rozliczania, ujednolicenie wymiaru pensum dla psychologów, pedagogów i logopedów oraz wydłużenie ścieżki awansu zawodowego nauczycieli - proponuje MEN w projekcie, którym we wtorek ma zająć się rząd.
Projekt ustawy o finansowaniu zadań oświatowych przygotowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej dotyczy m.in. zmian w przyznawaniu i rozliczaniu dotacji: podręcznikowej, przedszkolnej, dotacji dla szkół dla dorosłych oraz finansowania świadczeń pomocy materialnej dla uczniów o charakterze socjalnym.
Dotacja podręcznikowa, tak jak obecnie, będzie naliczana i przekazywana do wysokości maksymalnych kwot na ucznia danej klasy, zróżnicowanych w zależności od etapu edukacyjnego. Szkoły nie będą jednak musiały rozliczać jej osobno dla każdej klasy, ale będą mogły rozliczyć ją łącznie. Oznacza to, że w uzasadnionych przypadkach dyrektor będzie mógł dokonać przesunięć środków finansowych pomiędzy poszczególnymi klasami. Uproszczone zostanie też samo rozliczenie dotacji, w tym aktualizowanie informacji i wniosków.
Jeśli zaś chodzi o dotację przedszkolną, zmiany dotyczyć będą głównie naliczania jej w przypadku, gdy organ prowadzący przedszkole znajduje się na terenie innej gminy niż sama placówka, np. gdy gmina wiejska prowadzi przedszkole na terenie gminy miejskiej. Chodzi też o powiaty prowadzące oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych specjalnych.
W przypadku szkół niepublicznych, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, czyli szkół dla dorosłych, część kwoty z subwencji oświatowej tak jak dotąd będzie wypłacana na ucznia, a część dopiero po zdaniu przez niego egzaminu.
Planowane zmiany mają też dotyczyć finansowania świadczeń pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów. Obecnie wysokość tej pomocy uzależniona jest od wkładu własnego ponoszonego przez gminy. Gminy niezamożne mają procentowo ten sam wkład własny co gminy zamożne (20 proc.). Dlatego proponowane jest zróżnicowanie wysokości wkładu własnego w zależności od zamożności gminy (5 proc., 10 proc. lub 20 proc.), by zwiększyć możliwość udzielania stypendiów i zasiłków szkolnych w gminach mniej zamożnych.
W projekcie znalazły się też propozycje zmian w ustawie Karta Nauczyciela. Zgodnie z projektem wydłużona zostanie podstawowa ścieżka awansu zawodowego nauczycieli z 10 do 15 lat, ale będzie też możliwość jej skrócenia lub wydłużenia. Nauczyciel kontraktowy, legitymujący się wyróżniającą oceną pracy, będzie mógł rozpocząć staż na kolejny stopień awansu zawodowego po przepracowaniu w szkole co najmniej 3 lat (obecnie 2 lata) od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego, a nauczyciel mianowany - co najmniej 4 lat (obecnie wystarczy 1 rok). Wydłużony zostanie też staż nauczycielom stażystom, czyli rozpoczynającym pracę w zawodzie, ubiegającym się stopień nauczyciela kontraktowego - z 9 miesięcy do 1 roku i 9 miesięcy.
Wprowadzony zostanie też nowy dodatek – za wyróżniającą pracę, nazwany przez media "500 plus dla nauczycieli". Przysługiwał on będzie nauczycielowi dyplomowanemu, czyli na najwyższym stopniu awansu zawodowego, legitymującemu się co najmniej 3-letnim okresem pracy w szkole od dnia nadania stopnia nauczyciela dyplomowanego oraz wyróżniającą oceną pracy.
Dodatek ten miałby wynosić 16 proc. kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej. Po raz pierwszy nauczyciele mogliby go otrzymać po 1 września 2020 r., jednak pełną wysokość będzie miał on dopiero od 1 września 2022 r. Do tego czasu wysokość dodatku będzie corocznie wzrastała. Od 1 września 2020 r. wynosić on ma 3 proc. kwoty bazowej, a od 1 września 2021 r. - 6 proc. W Ocenie Skutków Regulacji wyliczono, że w 2020 r. dodatek wynosiłby 95 zł, w 2021 r. - 190 zł, a w 2022 r. - 507 zł.
Zmieniony ma być też termin wypłacania wynagrodzeń nauczycielom. Obecnie wynagrodzenie zasadnicze i stałe składniki wynagrodzenia wypłacane są z góry, czyli w pierwszym dniu miesiąca, zaś składniki, których wysokość może być ustalona jedynie na podstawie już wykonanych prac - z dołu, czyli w ostatnim dniu miesiąca. MEN chce by całość wynagrodzenia w przyszłości była wypłacana z dołu. Operacja ma zostać rozłożona w czasie - od stycznia do listopada 2019 r. termin wypłaty wynagrodzenia zasadniczego ma w każdym miesiącu być przesuwany o kilka dni, począwszy od pierwszego dnia miesiąca, tak by docelowo - w grudniu 2019 r. - całość wynagrodzenia była wypłacana na koniec miesiąca.
W projekcie określony został również tygodniowy obowiązkowy wymiar pensum, czyli godzin bezpośredniej pracy z uczniami dla nauczyciela pedagoga, logopedy, psychologa i doradcy zawodowego, a także terapeuty pedagogicznego, w wymiarze 22 godzin tygodniowo. Obecnie samorządy mają dowolność, w efekcie - według MEN - rozpiętość tego czasu w zależności od samorządu waha się od 18 do 30 godzin w tygodniu.
Ujednolicone zostanie również pensum – w wymiarze 20 godzin tygodniowo dla nauczycieli posiadających kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej zatrudnianych dodatkowo w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego oraz współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
Wprowadzona ma zostać też zasada, że dyrektor szkoły, jego zastępca oraz inni nauczyciele pełniący funkcje kierownicze w szkole nie mogą mieć przydzielonych godzin ponadwymiarowych.
W projekcie przewidziano też zmiany w zakresie udzielania nauczycielom urlopu dla poratowania zdrowia. O jego potrzebie orzekać będzie lekarz medycyny pracy, a nie, jak dotychczas, lekarz pierwszego kontaktu.
Zlikwidowane ma zostać stanowisko asystenta nauczyciela. Zostało ono wprowadzone do systemu wraz z obniżaniem wieku rozpoczynania nauki z 7 do 6 lat. Asystent ma za zadanie wspierać nauczyciela w klasach I-III i w świetlicy. Zgodnie z projektem osoby obecnie pracujące jako asystenci będą mogły być zatrudnione na tym stanowisku na dotychczasowych zasadach nie dłużej niż do 31 sierpnia 2020 r.
MEN chce, by projektowana ustawa weszła w życie 1 stycznia 2018 r., część przepisów ma obowiązywać wcześniej - z chwilą ogłoszenia, 14 dni po dniu ogłoszenia, a część później - od 1 września 2018 r., 1 stycznia 2019 r. i od 1 września 2020 r.
Danuta Starzyńska-Rosiecka (PAP)
dsr/ akw/
