Źródło: Instytut Polski w Wilnie
W Centrum Sztuki Współczesnej w Wilnie odbyła się we wtorek litewska premiera filmu dokumentalnego Andrzeja Ciecierskiego o małżeństwie Bolesławy i Edmunda Zdanowskich, przedstawicielach słynnej wileńskiej szkoły fotografii, znanych uczniach Jana Bułhaka.
Jest to już druga premiera filmu o znanych wileńskich fotografikach, którą Instytut Polski w Wilnie organizuje wspólnie z TVP3 Gdańsk. „W ubiegłym roku dzięki naszej współpracy w Wilnie odbyła się światowa premiera filmu dokumentalnego o Stanisławie Filibercie Fleury’m, tym razem prezentujemy obraz mówiący o Bolesławie i Edmundzie Zdanowskich” - powiedział PAP dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie Marcin Łapczyński.
Zaprezentowany w Wilnie film dokumentalny przypomniał litewskiej publiczności nieco zapomniane małżeństwo fotografów, które wykonało setki przepięknych zdjęć Wilna lat 30. i 40. „Wiele z nich weszło do kanonu światowej fotografii” - zaznaczył Łapczyński.
„To oni dokumentowali wileńską powódź w 1931 roku, codzienne życie mieszkańców Wilna, ale także napływ wojennych uchodźców do miasta jesienią 1939 roku. Mało kto na Litwie wie, że fotografowali oni także po repatriacji do Polski, szczególnie Gdynię i Wybrzeże” - wskazał dyrektor Instytutu.
Przypomniał, że „Wilno miało szczęście do wybitnych fotografów". "To tutaj działał Abdon Korzon, o którym książka ukazała się niedawno na Litwie przy wsparciu Instytutu Polskiego, Józef Czechowicz, Stanisław Filibert Fleury, małżeństwo Zdanowskich, czy bodajże najbardziej znany Jan Bułhak” - wyliczał.
„Wszystkie te postaci zasługują na przypomnienie i promocję, zarówno na Litwie, jak i w Polsce” - powiedział Łapczyński.
Bolesława (1908-82) i Edmund (1905-84) Zdanowscy od 1930 roku pracowali w jednym atelier fotograficznym w Wilnie, na początku należącym do Uniwersytetu Stefana Batorego, potem już we własnym zakładzie. Wspólnie podpisywali się pod swoimi zdjęciami.
W październiku 1939 roku, kiedy Litwę zalały tłumy uchodźców, ludności cywilnej oraz internowanych żołnierzy polskich, Zdanowscy podjęli się misji dokumentowania tego trudnego okresu na zamówienie Towarzystwa Pomocy Wileńszczyźnie. Ich fotografie są cennym źródłem wiedzy o socjalnych, społecznych i emocjonalno-psychologicznych aspektach życia uchodźców w Wilnie.
Wyjeżdżając z Litwy, szklane negatywy zdjęć przekazali ówczesnemu Państwowemu Muzeum Sztuki w Wilnie (obecnie Litewskie Muzeum Sztuki). Po repatriacji zamieszkali w Gdyni, gdzie założyli Liceum Fotograficzne. Zostali jego pierwszymi nauczycielami. Dokumentowali także życie Gdyni i Wybrzeża.
Instytut Polski w Wilnie w swym komunikacie zaznacza, że fotografie Zdanowskich przechowywane są obecnie w muzeach Polski i Litwy, a także w prywatnych kolekcjach. Cechują się one walorami nie tylko artystycznymi, ale i etnograficznymi. Zdanowscy byli doskonałymi reporterami otaczającej ich rzeczywistości.
Poświęcony im film to druga już produkcja Andrzeja Ciecierskiego o wileńskich fotografach przełomu XIX i XX wieku. Wiosną ubiegłego roku w Wilnie odbyła się światowa premiera filmu „Mistrz scen rodzajowych" o Stanisławie Filibercie Fleury'm, którą zorganizował Instytut Polski w Wilnie oraz TVP3 Gdańsk.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ jo/ kar/
