Historia polskich półprzewodników, produkcja układów scalonych, maszyn cyfrowych i komputerów, automatyzacja i informatyzacja – o tym wszystkim można przeczytać w wydanej przez katowicki IPN książce pt. „High-tech za żelazną kurtyną. Elektronika, komputery i systemy sterowania w PRL”.
Publikacja wydana pod redakcją dr. Mirosława Sikory, przy współpracy Piotra Fuglewicza, jest pokłosiem konferencji zorganizowanej we wrześniu 2015 r. przez Oddział IPN Katowicach we współpracy z Muzeum Historii Komputerów i Informatyki w Katowicach.
„Podobnie jak budowa sieci kolejowych i elektryfikacja miast stały się wiodącymi wyznacznikami postępu technologicznego w drugiej połowie XIX wieku, tak automatyzacja procesów produkcyjnych i komputeryzacja społeczeństw stanowiły o sile państw i narodów w drugiej połowie XX w. Kluczowym katalizatorem w rozwoju elektroniki oraz systemów sterowania była bez wątpienia druga wojna światowa, dająca z kolei początek globalnej rywalizacji amerykańsko-radzieckiej na polu nauki i techniki” - pisze dr Sikora we wprowadzeniu do książki.
Przypomniał, że po tym jak Polska znalazła się w bloku komunistycznym, w podyktowanych tą właśnie ideologią niesprzyjających realiach gospodarki planowej PRL stawiała pierwsze kroki na drodze do modernizacji państwa i społeczeństwa w duchu cywilizacji informatycznej.
Jak podkreślają znawcy historii informatyki, w czasach PRL nie brakowało wybitnych dokonań technologicznych, jednakże praca dobrze wykształconych inżynierów była często skazana na porażkę z uwagi na uwarunkowania niewydolnej gospodarki planowej. Z tego powodu wielu polskich specjalistów zasiliło szeregi firm zachodnich, w których znakomicie dawali sobie radę. Przypadki, w których urządzenie polskich konstruktorów trafiały za granicę należą do rzadkości. Do wyjątków należał opracowany na przełomie lat 60. i 70. przez inż. Jacka Karpińskiego z zespołem minikomputer K-202, który sprzedano w kilku krajach.
Książka opowiada też m.in. o historii wyrobów firmy Meraster z Katowic, produktach zabrzańskiego Elzabu, czy komputerach Odra, produkowanych przez Zakłady Elektroniczne Elwro z Wrocławia. W 1960 roku opracowano tam komputer Odra 1001, a cztery lata później uruchomiono seryjną produkcję komputerów Odra 1003.
Publikacje zawarte w książce mają charakter interdyscyplinarny, prezentują spojrzenie na wybrane aspekty historii technologii komputerowych i audiowizualnych w PRL ze strony zarówno inżynierów elektroników i informatyków, jak i ekonomistów, socjologów, kulturoznawców i filologów, a nawet historyków. Publikacja powstała w ramach centralnego projektu badawczego IPN „Władze PRL wobec środowisk twórczych, dziennikarskich i naukowych”.(PAP)
kon/ par/
