10 lat temu zmarł Arnold Mostowicz

Arnold Mostowicz urodził się 6 kwietnia 1914 roku w Łodzi, w rodzinie Ignacego Moszkowicza - żydowskiego przemysłowca. Po maturze wyjechał na studia medyczne do Francji, które ukończył w Tuluzie tuż przed wybuchem II wojny światowej.

W połowie lipca 1939 roku Mostowicz wrócił do Polski. Po kilku tygodniach spędzonych w oblężonej Warszawie, gdzie w Szpitalu Dzieciątka Jezus pracował jako lekarz, w październiku 1939 roku przyjechał do Łodzi. Trafił do getta, gdzie spędził cztery lata pracując jako lekarz w szpitalu zakaźnym. W sierpniu 1944 roku Mostowicz został wywieziony do obozu zagłady Auschwitz - Birkenau, potem przeszedł przez kilka innych obozów hitlerowskich (Warmbrunn-Cieplice, Jelenia Góra-Hirschberg i Dornau-Kolce).

Pobyt w obozach Mostowicz przypłacił załamaniem zdrowia po dwukrotnie przebytym tyfusie i gruźlicy. Po wojnie Mostowicz nie wrócił już do pracy lekarza, został dziennikarzem. Był zastępcą redaktora naczelnego wrocławskiej "Trybuny Dolnośląskiej" i naczelnym "Gazety Krakowskiej", a od roku 1955 do 1969 - naczelnym redaktorem warszawskich "Szpilek", gdzie ukazywały się też jego ostre, satyryczne felietony. Gdy przechodził do "Szpilek" wśród znajomych krążyła fraszka "Arnold Mostowicz żegna Kraków, Bóg mu powierzył humor Polaków". W "Szpilkach" Mostowicza pisywał Antoni Słonimski, ukazywały się opowiadania Sławomira Mrożka, epigramy Jerzego Leca. Po usunięciu go ze "Szpilek" na fali wydarzeń marcowych Mostowicz pracował w miesięczniku "Ty i ja", a po zamknięciu pisma przeszedł na emeryturę.

W roku 1975 Mostowicz zaczął publikować książki naukowo-przyrodnicze, poświęcone biologii (m.in. "Biologia zmienia człowieka", "Biologia uczy myśleć". Zafascynował się też paleoastronautyką, paranauką zajmującą się badaniem przeszłości ludzkiej cywilizacji w kontekście jej kontaktów z cywilizacjami pozaziemskimi. Mostowicz opublikował m.in. takie książki jak "My z kosmosu", "Przybysze z gwiazd, czyli spór o synów nieba", "Zagadka Wielkiej Piramidy" i nazywany był czasem "polskim Daenikenem".

Temat doświadczeń getta i obozów powrócił w twórczości Mostowicza w 1988 roku w książce "Żółta gwiazda i czerwony krzyż". 10 lat później Mostowicz był współscenarzystą i narratorem w filmie Dariusza Jabłońskiego "Fotoamator" o łódzkim getcie. Mostowicz opublikował też książki o kulturze łódzkich Żydów m.in. "Balladę o Ślepym Maksie" i "Łódź, moja zakazana miłość" (2000). Bohaterem opowieści Mostowicza byli m.in. Artur Szyk, wybitny miniaturzysta i ilustrator starych tekstów hebrajskich, Aleksander Bardini, popularny reżyser i aktor czy Chaim Rumkowski, szef Judenratu łódzkiego getta.

Arnold Mostowicz był też działaczem społecznym - gdy w 1995 r. w Łodzi powołano do życia Fundację Monumentum Judaicum Lodzense, której celem była opieka nad dziedzictwem łódzkich Żydów, głównie nad żydowskim cmentarzem - Mostowicz został jej prezesem.

Od roku 1991 roku był przewodniczącym Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w czasie II Wojny Światowej oraz współorganizatorem Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie. W roku 1998 otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta Łodzi.

Arnold Mostowicz zmarł 3 lutego 2002 roku w Warszawie, jest pochowany na Powązkach Wojskowych. (PAP)

aszw/ abe/