Jerzy Hoffman. Fot. PAP/P. Kula
Reżyser Jerzy Hoffman, nazywany "wielkim hetmanem polskiego" kina, twórca lubianych przez publiczność ekranizacji "Trylogii" Henryka Sienkiewicza oraz filmów "Prawo i pięść", "Znachor", "Trędowata" skończy w czwartek 80 lat.
Gdy miał lat osiem, został wywieziony z rodziną na Syberię. Do Polski wrócił po zakończeniu wojny. "W środowiskach dziecięcych, a zwłaszcza w tamtym, syberyjskim, siła i odwaga decydują o autorytecie. Cztery razy zmieniałem szkoły, ponieważ czterokrotnie zmieniały się miejsca naszego zesłania. Cztery razy byłem nowy. Rosjanie wyżywali się na ewakuowanych z różnych republik - delikatnych, wrażliwych, jak np. dzieciaki z inteligenckich leningradzkich rodzin. Ja byłem Polakiem. Byłem inny. Byłem obcy" - takie wspomnienie Hoffmana znalazło się w poświęconej mu książce Marty Sztokfisz, "Jerzy Hoffman. Gorące serce" (Wydawnictwo Marginesy, 2011).
"Przychodząc do nowej szkoły, wiedziałem, co mnie czeka - wspominał dalej reżyser. - W pierwszej dostałem ostry wycisk. W drugiej zadziałał zwyczajny, zwierzęcy instynkt. Klasa rzucała się na mnie na wielkiej przerwie. Żeby nikt nie zaszedł mnie od tyłu, zajmowałem miejsce przy ścianie - w rogu. Pozwalałem podejść blisko, wtedy waliłem pięścią jak obuchem. (...). Na trzeci dzień już byłem przewodniczącym klasy. (...). Łączyłem to, co tam było niepojęte: złe zachowanie i dobrą naukę".
Ojcem przyszłego filmowca był szanowany lekarz, Zygmunt Hoffman. "Ojciec mnie nie bił z zasady - opowiadał po latach reżyser "Potopu" - ale gdy przyszedłem zabeczany, skarżąc się, że ktoś mnie pobił, dostałem za to pasem oficerskim z I wojny światowej i już nigdy się nie skarżyłem na nikogo. Sam załatwiałem porachunki, waląc pięścią".
Hoffman urodził się 15 marca 1932 r. w Krakowie. Do liceum chodził w Bydgoszczy, studia filmowe ukończył natomiast w 1955 r. w Moskwie w Wszechrosyjskim Państwowym Instytucie Kinematografii (WGIK). W tym samym roku zadebiutował w Polsce jako twórca filmów dokumentalnych, realizując, wspólnie z Edwardem Skórzewskim, również absolwentem WGIK-u, dokument społeczny "Uwaga, chuligani". W kolejnych latach w duecie ze Skórzewskim nakręcił m.in. dokumenty "Dzieci oskarżają" (1956), "Pamiątka z Kalwarii" (1958), "Karuzela łowicka" (1958) i "Typy na dziś" (1959). W fabule debiutował również razem ze Skórzewskim - w 1962 r. wyreżyserowali razem "Gangsterów i filantropów".
W 1964 r. premierę miał kolejny film duetu Hoffman-Skórzewski, nazwany "polskim westernem" - "Prawo i pięść" z Gustawem Holoubkiem w roli głównej. Film powstał na podstawie scenariusza Józefa Hena. Muzykę skomponował Krzysztof Komeda.
"Pana Wołodyjowskiego", ekranizację powieści Henryka Sienkiewicza, Hoffman wyreżyserował w 1969 r., wchodząc tym samym do grona najbardziej znanych i cenionych przez publiczność polskich reżyserów. Zdjęcia realizowano m.in. w Białym Borze koło Koszalina, w Chęcinach koło Kielc i w Krakowie. W obsadzie znaleźli się m.in.: Tadeusz Łomnicki (jako Jerzy Michał Wołodyjowski), Magdalena Zawadzka (jako Baśka), Mieczysław Pawlikowski (w roli Zagłoby), Barbara Brylska (w roli Krzysi), Jan Nowicki (jako Ketling) oraz Daniel Olbrychski (jako Azja Tuhaj-Bejowicz). Ekranizację "Pana Wołodyjowskiego" uhonorowano m.in. Złotą Kaczką dla najlepszego filmu roku. Jednocześnie powstał serial telewizyjny Hoffmana, pt. "Przygody pana Michała".
Kolejnej ekranizacji sienkiewiczowskiej prozy Hoffman podjął się na początku lat 70. W 1974 r. premierę miał "Potop" z Olbrychskim w roli Kmicica. Amerykańska Akademia Filmowa nominowała "Potop" do Oscara w kategorii obraz nieanglojęzyczny. W Polsce historyczna superprodukcja w reżyserii Hoffmana wygrała Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku. Po latach – w 1999 r. – w ankiecie "Polityki" dotyczącej najciekawszych filmów polskich XX wieku "Potop" zajął miejsce piąte. Z kolei w 2009 r. czytelnicy magazynu "Film" uznali go za najlepszy polski film historyczno-kostiumowy stulecia.
W 1999 r., po latach starań, Hoffman wyreżyserował według powieści Sienkiewicza film "Ogniem i mieczem", w którym rolę Skrzetuskiego powierzono Michałowi Żebrowskiemu, a Bohuna – Aleksandrowi Domogarowowi.
Do najbardziej znanych filmów Jerzego Hoffmana należą ponadto: "Trędowata" z 1976 r. – adaptacja powieści Heleny Mniszkówny, z Elżbietą Starostecką i Leszkiem Teleszyńskim w rolach głównych; "Znachor" z 1982 r., z Jerzym Bińczyckim w roli profesora Wilczura, zrealizowany na podstawie powieści Tadeusza Dołęgi-Mostowicza; "Stara baśń" z 2003 r., wyreżyserowana na podstawie powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego, oraz nakręcona ostatnio "1920 Bitwa Warszawska" (2011), pierwsza polska produkcja pełnometrażowa w technologii w 3D. (PAP)
jp/ abe/
