Pisarka Wioletta Grzegorzewska. Fot. PAP/J. Kamiński
Pisarka Wioletta Grzegorzewska oraz prof. historii Neal Pease zostali laureatami, przyznanych po raz 71., Nagród Literackich przyznawanych przez Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie (ZPPnO) z siedzibą w Londynie.
O wyłonieniu laureatów Nagród poinformowała PAP uczestnicząca w obradach Jury Aleksandra Ziółkowska-Boehm polska pisarka, na stałe mieszkająca w USA, publikująca książki w kraju i w USA.
Nagroda im. Włady Majewskiej za rok 2021 została przyznana Wioletcie Grzegorzewskiej za powieść „Wilcza rzeka” (Wydawnictwo WAB, Warszawa 2021). Tegoroczna laureatka jest poetką, powieściopisarką i tłumaczką, mieszka od 2006 r. w Wielkiej Brytanii, znana jest na angielskim rynku wydawniczym, jako Wioletta Greg.
Zadebiutowała zbiorem wierszy „Wyobraźnia kontrolowana” wydanym w Częstochowie w 1997, po czym opublikowała kilka następnych tomów poezji.
Szerszy rozgłos literacki przyniosła jej proza. W 2014 r. wydała autobiograficzną powieść „Guguły”, będącą zbiorem opowiadań o dziewczynce Wioli, urodzonej i dorastającej na zapadłej wsi Hektary.
Opublikowane w 2017 r. „Stancje” są kontynuacją dalszych losów dziewczynki.
Nagrodzona książka „Wilcza rzeka” zamyka na poły autobiograficzny tryptyk opowieści o Wioli. Zbieżność dziejów bohaterki trzech powieści z losami pisarki są widoczne. Doświadczenie czerpane z autentycznych przeżyć staje się podstawą kreacji literackiej Grzegorzewskiej.
„To autobiografizm czyni z kilku poruszonych w powieści wątków ich siłę, dodaje wiarygodności, pozwala przybliżyć tak trudne zagadnienia jak przemoc domowa - zaznaczyło Jury w komunikacie.
Jednak jak podkreśliło Jury – „nie nagradzamy Grzegorzewskiej za napisanie powieści o samotnie wychowującej dziecko matce, ambitnej i zmagającej się z przeciwnościami losu (co mogłoby zainteresować współczesnego socjologa). Wilcza rzeka jest znacznie bogatszym dziełem, chociaż korzysta z tak modnych teraz elementów reportażu i fejsbukowych wpisów”.
Powieść jest zapisem tułaczej podróży polskiej emigrantki z małej wyspy Wight na kanale La Manche do Hastings w pierwszym dniu ogłoszonej w Wielkiej Brytanii pandemii. Pisarka kreśli dramatyczne obrazy trwającej epidemii, codzienny klimat i rytm dnia mało uprzywilejowanych mieszkańców schronisk, wynajętych mieszkań, osób wyzyskiwanych i wyzyskujących, przegranych, poszkodowanych.
Smutny, mało atrakcyjny jest świat otaczający bohaterkę „Wilczej rzeki”. Od szaleństwa chroni ją miłość do córki i miłość do mężczyzny.
„Prawdziwe przewagi Grzegorzewskiej można dostrzec w języku" – zaznacza jury. "Już w +Gugułach+ pokazała pisarka, że wie co jest piękne; estetyka wyrażania i przekazywania myśli towarzyszy jej twórczości. Dość samotnie kroczy tą drogą zajętą przez pisarzy ulegającym mowie szorstkiej, brutalnej, niekiedy wulgarnej. Pisarstwo Wioletty Grzegorzewskiej wyróżnia się piękną polszczyzną i udowadnia, że tradycyjna powieść wcale nie umiera”.
Nagrodę literacką za popularyzowanie kultury polskiej w świecie otrzymuje Neal Pease, profesor historii na Uniwersytecie Wisconsin w Milwaukee. Neal Pease jest absolwentem Uniwersytetu Kansas (1975). Posiada też dwukrotne magisterium z historii - Yale University i University of Kansas oraz doktorat uzyskał w 1982 r. na Uniwersytecie Yale. Kształcił się między innymi pod kierunkiem prof. Anny Cienciały i prof. Piotra Wandycza. Prowadzi wykłady poświęcone historii Polski i Europy Środkowej, historii chrześcijaństwa ze szczególnym uwzględnieniem kościoła katolickiego.
Jest autorem cenionych książek, m.in. : „Poland, the United States and the stabilization of Europe, 1919–1933” (New York, Oxford: Oxford University Press 1986); „Rome's most faithful daughter. The Catholic Church and independent Poland 1914–1939” (Athens: Ohio University Press 2009).
Jest też autorem wielu esejów i rozpraw naukowych ogłaszanych w pracach zbiorowych. Porusza w nich m.in. tematykę roli kościoła katolickiego we współczesnej polskiej historii, historii chrześcijaństwa, problemów współczesnej Europy, historii papiestwa, sytuacji Polski i jej sąsiadów w latach 1914-1945.
Profesor Neal Pease należy do zarządu redakcji (w latach 2015-2020- był redaktorem naczelnym) naukowego amerykańskiego kwartalnika „The Polish Review”, ukazującego się pod auspicjami The Polish Institute of Arts and Sciences of America; jest także w składzie zarządu redakcji naukowego amerykańskiego kwartalnika „Polish American Studies”, wydawanego przez The Polish American Historical Association.
Jury obradowało w składzie: przewodnicząca Regina Wasiak-Taylor, prezes ZPPnO; ks. prof. Janusz Ihnatowicz, Houston, USA; dr Aleksandra Ziółkowska-Boehm, Wilmington, USA i dr Adam Wierciński, Polska.
Uroczyste wręczenie nagród odbędzie się wiosną 2023 w Londynie. (PAP)
Autorka: Anna Bernat
abe/ dki/
