Związki kultury i sztuki z pamięcią i przeszłością będą tematem debaty, która odbędzie się w czwartek w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie.
To już drugie spotkanie w ramach cyklu O polskich Żydach szeptem i krzykiem. Tematem debaty będzie – jak poinformowała PAP Małgorzata Pakier, kierownik działu naukowego Muzeum POLIN – polska kultura pamięci związana z historią polsko-żydowską, z obecnością Żydów na ziemiach polskich i Zagładą. „W tym kontekście będziemy mówić też o Muzeum i wystawie, które są bardzo ważnym sygnałem tej kultury” – dodała.
"O kulturze pamięci można też mówić kontekście sztuki współczesnej i to zarówno tej wysokiej, jak i popularnej czy nawet sztuki z pogranicza, tzw. partyzantki historycznej" – zaznaczyła Pakier.
Przypomniała, że w ostatnich latach polscy twórcy: artyści, pisarze, filmowcy – coraz chętniej sięgają po tematykę żydowską. Z jednej strony powstają poważne, realistyczne dzieła, jak „W ciemności” Agnieszki Holland czy „Ida” Pawła Pawlikowskiego, z drugiej pojawiają się projekty z pogranicza groteski i kiczu, w których Żydzi wracają do życia jako zombie, np. w książce „Noc żywych Żydów” Igora Ostachowskiego, a tęsknotę za Żydami wypisuje się na ścianach, jak to miało miejsce w akcji Rafała Betlejemskiego.
O Żydach mówi się albo w kontekście martyrologicznym, albo odnosząc się do poczucia braku i nieobecności. W codziennym życiu Żydzi funkcjonują najwyżej w postaci stereotypów, sprowadzeni do figurek Żydów z pieniążkiem lub nostalgicznych przedstawień przedwojennej polskiej wielokulturowości. O czym to świadczy? Dlaczego historia i kultura polskich Żydów w sztuce, literaturze i filmie to coś, z czym należy się „mierzyć”, a nie po prostu źródło inspiracji? Próba odpowiedzi na te pytania zostanie podjęta w trakcie debaty – zapowiedziała Pakier.
O tym, że istnieje potrzeba pracy nad kulturą pamięci świadczy też, zdaniem Pakier, to, że w powszechnej świadomości Żydzi wiązani są albo z kontekstem martyrologicznym, albo pojawiają się jak „duchy i zjawy z przeszłości” lub jako obcy. Natomiast brak jest we współczesnej kulturze tematów związanych z życiem Żydów współczesnych.
Dzieje się może tak dlatego, że Polacy, jak napisał w książce „Pamięć nieprzyswojona” Michale Steinlauf, nie tylko jako ofiary II wojny światowej, ale i świadkowie losu jeszcze bardziej okrutnego, jaki był udziałem Żydów, doświadczyli olbrzymiej traumy.
O polskiej kulturze pamięci i roli, jaką ma w niej do odegrania Muzeum POLIN, rozmawiać będą prof. Barbara Kirshenblatt-Gimblett, prof. Sławomir Kapralski, Wojciech Wilczyk i prof. Anna Ziębińska-Witek. Spotkanie poprowadzą Grzegorz Chlasta z Polskiego Radia RDC i dr Małgorzata Pakier z Muzeum POLIN.
Debata O polskich Żydach szeptem i krzykiem: Sztuka pamięci odbędzie się w Muzeum POLIN w czwartek 23 kwietnia o godz. 18. (PAP)
abe/ mag/
