W Wilnie przy ulicy Vitebsko 1, na domu, w którym przed II wojną światową mieszkali bracia Józef i Stanisław Cat Mackiewiczowie, w sobotę odsłonięto tablicę pamiątkową. To pierwsza tablica, na której nazwisko zapisano po polsku, nie w wersji litewskiej.
„Józef Mackiewicz i Stanisław Cat-Mackiewicz to osoby kontrowersyjne, bardzo skomplikowane, ale nam chodziło o podkreślenie ich dorobku, który przyczynił się wówczas i przyczynia się obecnie do dialogu polsko-litewskiego” - powiedział Aleksander Radczenko, jeden z inicjatorów upamiętnienia w Wilnie braci Mackiewiczów.
Pierwsza próba odsłonięcia w Wilnie tablicy poświęconej Mackiewiczom została podjęta przed 10 laty, ale nie była udana. Zdaniem Radczenki nie udało się wówczas, bo była to „inicjatywa wyłącznie polska”.
„My poszliśmy inną drogą. Stworzyliśmy grupę inicjatywną, która zrzeszała Polaków i Litwinów. Uzyskaliśmy poparcie najwybitniejszych przedstawicieli litewskiej inteligencji, działaczy kultury, literatów, historyków” - wskazuje Radczenko.
Na umieszczenie tablicy pamiątkowej dla braci Mackiewiczów grupa inicjatywna czekała prawie dwa lata. Najwięcej kontrowersji wzbudzała kwestia oryginalnego zapisu imion i nazwiska.
„Ale się udało i jest to sukces nas wszystkich: Polaków, Litwinów, wilnian” - mówi Radczenko.
W sobotę w podwileńskiej miejscowości Czarny Bór został odsłonięty też kamień pamiątkowy przed domem, w którym w czasie wojny mieszkał Józef Mackiewicz.
Staraniem Fundacji Wileńszczyzna przed kilku laty w Czarnym Borze rozpoczęto renowację domu, który popadał w ruinę. Przy wsparciu finansowym Senatu RP i Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie z zewnątrz dom został już odrestaurowany. Obecnie prace trwają wewnątrz budynku. Zakłada się, że w przyszłości powstanie tu muzeum pisarza i jego twórczości, będzie to miejsce spotkań lokalnej społeczności, centrum naukowe dla uczniów i młodzieży akademickiej.
Bracia Stanisław Cat-Mackiewicz i Józef Mackiewicz byli zwolennikami porozumienia polsko-litewskiego. Stanisław Cat-Mackiewicz w okresie międzywojennym w Wilnie wydawał wpływowy dziennik "Słowo". Józef Mackiewicz, młodszy brat Stanisława, był dziennikarzem „Słowa”. Po wojnie mieszkał w Londynie i Monachium. Jest autorem takich powieści, jak "Droga donikąd", "Nie trzeba głośno mówić", "Lewa wolna", opowiadających o skomplikowanej historii Wileńszczyzny początku XX w., doświadczeniach wojennych i zagrożeniu komunizmem.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ klm/ kar/
