Wystawa i spotkania upamiętniające wydarzenia Marca '68

"W środę otwieramy wystawę o znamiennej nazwie +Filmobcy+, która będzie skoncentrowana na wydarzeniach marcowych w środowisku artystycznym, m.in. w łódzkiej szkole filmowej. Oprócz fotosów, plakatów i oficjalnych dokumentów na wystawie będzie można zobaczyć wspomnienia osób, które przeżyły Marzec '68, m.in. Jerzego Hoffmana, Andrzeja Krakowskiego, Krzysztofa Rogulskiego, Andrzeja Titkowa, Janusza Zaorskiego, Michała Dudziewicza, Jerzego Matuli, Leona Kelcza" - poinformował Jakub Wiewiórski z Muzeum Kinematografii.

Zdaniem filmoznawcy Piotra Zwierzchowskiego, w 1968 r. Polskę opuściło wielu filmowców żydowskiego pochodzenia, często niezwykle zasłużonych dla polskiego kina. Wśród tych, którzy wyjechali z kraju znaleźli się m.in. Regina Dreyer, Edward Etler, Józef Fiałkowski, Władysław Forbert, Aleksander Ford, Zygmunt Goldberg, Dora Gromb, Ludwik Hager, Aleksander Hochberg, Tadeusz Jaworski, Andrzej Krakowski, Helena Lemańska, Jerzy Lipman, Marian Marzyński, Anatol Radzinowicz, Zygmunt Szyndler, Mieczysław Wajnberger, Kurt Weber. Jak podkreślił, do wyjazdu próbowano nakłonić także inne osoby, np. Jerzego Hoffmana.

Wystawa - oprócz przedstawienia nierzadko tragicznych losów osób ze środowiska filmowego - będzie też próbą odpowiedzi na pytanie, jakie były konsekwencje Marca '68 dla polskiej kinematografii. Otwarciu ekspozycji towarzyszyć będzie spotkanie z dokumentalistką Marią Zmarz-Koczanowicz i projekcja jej dwóch filmów - "Zwyczajny marzec" i "Dworzec Gdański".

W środę odbędą się również, w ramach Łódzkich Obchodów 50. Rocznicy Wydarzeń Marca ´68 w Teatrze Nowym im. Kazimierza Dejmka, wydarzenia organizowane przez Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce. Będzie to prezentacja filmu dokumentalnego "Mój 1968" oraz dyskusja z udziałem jego autorki Ewy Małkowskiej Bieniek i Tamary Włodarczyk. Po nich zaplanowano koncert Michała Hochmana z zespołem.

Z kolei łódzki oddział IPN w ramach całego cyklu przedsięwzięć związanych z 50. rocznicą Marca '68, obejmującego m.in. grę miejską dla uczniów, warsztaty dla szkół ponadgimnazjalnych, akcję informacyjną w pojazdach komunikacji miejskiej, organizuje także panel dyskusyjny "Łódzki Marzec '68 – wspomnienia, refleksje, interpretacje" z udziałem liderów wydarzeń, które rozegrały się w Łodzi 50 lat temu. Na spotkaniu 23 marca w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. Piłsudskiego w Łodzi będzie można porozmawiać m.in. z Krzysztofem Górskim i Markiem Andrzejem Gwoździńskim, którzy wówczas byli studentami Politechniki Łódzkiej oraz z ówczesnym studentem Uniwersytetu Łódzkiego Józefem Śreniowskim.

Jak przypominają historycy z IPN, organizowane w Łodzi protesty były reakcją na wydarzenia w Warszawie. Łódzcy studenci gromadzili się przed Biblioteką Uniwersytetu Łódzkiego (BUŁ), gdzie m.in. podczas pierwszego wiecu zorganizowanego 11 marca została wybrana delegacja do prowadzenia negocjacji z władzami.

Dzień później przed gmachem BUŁ studenci przyjęli rezolucję "Do społeczeństwa Łodzi", w której protestowali przeciwko sposobowi przedstawiania przez środki masowego przekazu sytuacji w stolicy oraz żądali ukarania osób odpowiedzialnych za brutalną pacyfikację. 19 marca podczas przemarszu spod budynków Politechniki Łódzkiej w kierunku BUŁ, na ulicy Piotrkowskiej demonstracyjnie spalono gazety w kłamliwy sposób przedstawiające młodzieżowy bunt.

Apogeum wydarzeń w Łodzi nastąpiło 21–22 marca, kiedy to na części wydziałów PŁ i UŁ zorganizowano strajki okupacyjne. Odpowiedzią komunistycznych władz było zawieszenie w prawach studentów liderów protestu, relegowanie ich z uczelni, jak również kierowanie wybranych osób na ćwiczenia wojskowe. Kilku studentów stanęło przed sądem i trafiło do więzienia.

Prowadzona przez następne tygodnie kampania nienawiści zmusiła do emigracji z Łodzi około 1,3 tys. osób pochodzenia żydowskiego.(PAP)

autorka: Agnieszka Grzelak-Michałowska

rosa/