Izrael, Tyberiada, 14.10.2019. Uczestnicy IV Zjazdu Polaków Ratujących Żydów składają wieniec przed pomnikiem ufundowanym przez Żołnierz gen. Andersa. PAP/M. Marek
Armia Polska na Wschodzie, która na Syberii była armią niewolników, po pobycie na Ziemi Świętej stała się armią zwycięzców – podkreślił szef UdsKiOR Jan Józef Kasprzyk, który w poniedziałek w Tyberiadzie w Izraelu wspólnie z weteranami złożył hołd żołnierzom gen. Władysława Andersa.
"Stajemy w ojczyźnie Jezusa Chrystusa - tu, gdzie rozpoczęła się nasza wiara i gdzie kolebkę ma nasza cywilizacja. Stajemy w roku szczególnym, która dla nas, Polaków, jest niezwykle bolesny i ważny, bo to 80. rocznica wybuchu II wojny światowej. To 80. rocznica agresji niemieckiej i sowieckiej na Polskę, która podeptała naszą niepodległość" - powiedział Kasprzyk podczas uroczystości przy kościele św. Piotra w pobliżu Jeziora Galilejskiego.
"Wtedy też, 80 lat temu, rozpoczął się exodus Polaków, podczas którego tak wielu z nich dotarło tu, do Ziemi Świętej (...) I kiedy wspominamy żołnierzy 2. Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa to mamy świadomość, że z armii niewolników, którą byli w czasie zsyłki syberyjskiej, to właśnie tu, w ojczyźnie Jezusa Chrystusa, nabrali mocy, wiary i siły i stali się armią zwycięzców" - zaznaczył szef Urzędu ds. Kombatantów.
"Armią, która wyzwalała południe Europy, półwysep Apeniński spod jarzma narodowo-socjalistycznej niemieckiej III Rzeszy" - podkreślił minister.
Szef UdsKiOR przypomniał także tryumfalny marsz żołnierzy gen. Władysława Andersa wiosną i latem 1944 r. poprzez Monte Cassino, Ankonę i Bolonię. "Ten marsz nie byłby możliwy, gdyby nie to miejsce, w którym przez blisko rok polscy żołnierze ćwiczyli się, szkolili i przede wszystkim nabierali wiary w to, że dobro zwycięży zło, że nie jest wszystko stracone, że jeszcze Polska nie zginęła" - dodał Kasprzyk.
Polscy Sprawiedliwi wraz z weteranami II wojny światowej z wizytą w Izraelu
Uroczystości w Tyberiadzie rozpoczęły się od mszy w kościele św. Piotra, przy której znajduje się Ołtarz Ojczyzny - pomnik ufundowany w 1945 roku przez polskich żołnierzy na pamiątkę ich pobytu nad Jeziorem Galilejskim. Biało-czerwone kwiaty wspólnie z weteranami złożyli przedstawiciele władz RP, polskich Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, weteranów 2. Korpusu Polskiego, Armii Krajowej i innych polskich formacji zbrojnych z okresu II wojny światowej. Obecni byli także przedstawiciele Instytutu Pamięci Narodowej i działacze opozycji antykomunistycznej z lat 70. i 80.
Przy pomniku odbyła się także ceremonia wręczenia odznaczeń - medali "Pro Patria" i medali "Pro Bono Poloniae", które otrzymali Polacy ratujący Żydów w okresie Holokaustu, a także inni zasłużeni w kultywowaniu pamięci o polskich tradycjach niepodległościowych. Wśród odznaczonych medalem "Pro Patria" był wiceprezes IPN Mateusz Szpytma, który w Instytucie odpowiada m.in. za problematykę dotyczącą relacji polsko-żydowskich. Historyk ten jest również pomysłodawcą, współtwórcą i byłym dyrektorem Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej. To pierwsza tego typu placówka w Polsce upamiętniająca Polaków, którzy podczas niemieckiej okupacji, ryzykując życie, próbowali uratować lub uratowali Żydów.
Monument, przed którym odbyły się uroczystości, zaprojektował i wyrzeźbił w formie ołtarza jeden z żołnierzy Armii Andersa por. Tadeusz Zieliński. Przedstawia wizerunek Matki Boskiej, obok której znajdują się symbolizujące miłość i wiarę postaci harcerki i harcerza. Pomnik przedstawia również płaskorzeźby św. Krzysztofa i archanioła Michała, które uzupełniają figury polskiego rycerza z czasów Bolesława Chrobrego i żołnierza Armii Polskiej na Wschodzie. Po obu stronach ołtarza znajdują się herby Lwowa, Wilna i Gdańska oraz Warszawy, Krakowa i Poznania.
Tyberiada i Jezioro Galilejskie dla żołnierzy gen. Andersa i towarzyszącej jego armii ludności cywilnej oznaczało czas odpoczynku po wyjściu ze Związku Sowieckiego. W Tyberiadzie stacjonowała licząca ponad pięć tysięcy Pomocnicza Służba Kobiet - tzw. Pestki. W kampanii włoskiej wiele z nich było kierowcami, m.in. w samochodach dostawczych; służbę tę pełniły ze względu na to, że mężczyźni byli potrzebni do walki.
Polscy Sprawiedliwi wraz z delegacją państwową oddali głosy w Tel Awiwie
Upamiętnienie Armii Polskiej na Wschodzie wiąże się ze zorganizowaną przez Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych pielgrzymką polskich Sprawiedliwych wśród Narodów Świata i weteranów II wojny światowej do Izraela w ramach IV Ogólnopolskiego Zjazdu Polaków ratujących Żydów. Po podróży samolotem z Polski do Izraela uczestnicy pielgrzymki zagłosowali w siedzibie Ambasady RP w wyborach parlamentarnych. Następnie w drodze do Tyberiady odwiedzili Hajfę, gdzie w Sanktuarium Stella Maris złożyli hołd Edycie Stein - uważanej za patronkę pojednania chrześcijańsko-żydowskiego.
Poza Hajfą i Tyberiadą pielgrzymi we wtorek udadzą się do Jerozolimy, gdzie odwiedzą Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu Yad Vashem.
Z Tyberiady Norbert Nowotnik (PAP)
nno/ itm
